Brigitte Evinyan studeert binnenkort af als master in het tolken aan de Universiteit Gent.
Tijdens haar stage bij De Taalsector belt ze een paar dozijn tolken in Rusland. Ze laat ze honderduit vertellen over hun werk, over de markt, de sector, hun verzuchtingen en verwachtingen. Zo vergaart ze een berg informatie: heel veel cijfers en feiten, maar vooral ook een enorme schat aan persoonlijke ervaringen.
Met al dat materiaal schetst ze nu een portret van de Russische tolk. Niet in de vorm van een journalistiek artikel maar in de vorm van een goede ouderwetse brief. Een brief van tolk Nikolai aan zijn oude Belgische kameraad en collega Mark.
Lees mee over Marks schouder en krijg een boeiende inkijk in het leven van de Russische tolk.
Mark,
Beste kameraad, hoeveel zomers en hoeveel winters is het geleden, zeg! Weet je nog hoe we elkaar beloofden altijd contact te houden? Ik vind dat de tijd gekomen is om eens met elkaar te delen wat we de voorbije jaren allemaal beleefd hebben.
Ik ben ingenieur van opleiding, dat weet je nog wel. Maar ik had als kind ook al heel veel liefde voor talen. Daarom heb ik op een gegeven moment beslist om weer naar de universiteit te gaan en tolk te worden. Laat ik kort vertellen hoe dat gegaan is.
In Rusland moet elke kandidaat-student een toelatingsexamen afleggen; het hoger onderwijs laat maar een beperkt aantal studenten toe. Alleen de studenten die slagen, krijgen een plaats in de faculteit.
Ik had geluk, want na mijn toelatingsexamen (1) werd ik met behulp van kennissen toegelaten tot de MSLU, de Moscow State Linguistic University, een van de grootste en meest prestigieuze universiteiten van Rusland op het gebied van taalkunde. Ik heb er vijf jaar gestudeerd voor mijn tweede beroep. Ik kreeg een uitkering, maar in de keuze van de talen waarin ik nu tolk, was ik niet vrij. De universiteit beslist wie welke talen studeert, voor mij werd Engels en Nederlands gekozen.
In het laatste jaar van mijn studie organiseerde de universiteit een wedstrijd tolken (2), ik ging door naar de finale en kreeg meteen een (weliswaar tijdelijk) aanbod om als tolk te werken in België voor een groot Russisch ingenieursbureau dat bezig was met de overname van een Belgisch bureau. Tijdens deze job werkten we altijd met twee tolken, dus ikzelf en de tolk van het Belgisch bureau – jij dus. De Belgen vonden dat weggesmeten geld, herinner ik me nog – “Een tolk is toch altijd neutraal?” – maar mijn Russische opdrachtgever vond het toch maar beter met zijn eigen tolk. Dat is in Rusland niet ongebruikelijk. En zo heb ik jou toen leren kennen. Hoe lang is het geleden?
Intussen heb ik heel veel gereisd en veel interessante mensen ontmoet. Dat vind ik belangrijk en het beroep van tolk geeft mij die mogelijkheid.
Toch ben ik ook blij dat ik ook als ingenieur aan de slag kan als ik in Rusland ben en als het nodig is, want in Rusland zijn de winters lang en in de winter is er weinig tolkwerk. En als er werk is, speelt het zich vooral af in Moskou, Sint-Petersburg of Sotsji. Het aanbod aan tolkwerk is zeer onregelmatig en het werk is niet gemakkelijk, maar als je niet opgeeft, merk je hoe interessant en veelzijdig dit beroep is. Dankzij mijn beroep als tolk kan ik altijd weer nieuwe dingen leren, ik vind dat je nooit te oud bent om te leren. Misschien weet je nog wel dat mijn motto een oude Russische zegswijze is: “Leef een eeuw - leer een eeuw”.
Toch zijn er ook dingen waar ik me aan erger. In Rusland hoef je geen hoger onderwijs te hebben gevolgd om als tolk te werken. Ik ben lid van de Nationale Liga van vertalers en tolken en ik merk de laatste tijd dat er steeds meer “tolken” zijn met slechts een diploma secundair onderwijs of een getuigschrift van een vertaalcursus. In deze gevallen kan de kwaliteit van het tolkwerk niet gelijk zijn aan die van een professionele tolk met een universitair diploma. Zij werken gewoon als tolk om geld te verdienen en ze proberen bovendien vooral te werken als simultaantolk, want dat brengt meer geld op. Terwijl voor mij geld niet het belangrijkste is, want mijn beroep is mijn leven. Ik tolk zowel simultaan als consecutief en af en toe tolk ik via de telefoon of Skype, maar ik kan niet zeggen, dat ik dat graag doe.
Ik ben nu weer in België en probeer nu mijn Russisch diploma tolken in België te laten homologeren, ik heb daarvoor alle nodige documenten ingediend: diploma, studieprogramma, thesis enzovoort. Als ik het goed begrepen heb, gaat een consulent nu beslissen of mijn diploma gelijkwaardig is met een Belgisch diploma aan de hand van vier criteria: kwaliteit, leerresultaten, studieduur en niveau. Ik wacht nog op het antwoord, en als het antwoord positief is, kan het zijn dat ik hier langer blijf omdat ik denk dat ik dan misschien meer kansen ga hebben op de Europese arbeidsmarkt.
Je weet dat ik een workaholic ben, Mark. Als je een taal bijna zo goed als een moedertaalspreker beheerst en als je als tolk de betekenis kunt vertalen van wat er gezegd wordt in plaats van woord-voor-woord te vertalen, dan vindt je opdrachtgever dat prettig. Eerlijk: al die woord-voor-woord-vertalingen staan een vlot gesprek geweldig in de weg. Ik vind: enkel als je werk voldoet aan de verwachtingen van de opdrachtgever, zal je respect verdienen (3). Voor mij is kwaliteit leveren heel belangrijk.
Zie je, hoe veel er veranderd is in mijn leven. Ik heb veel bereikt waar ik trots op ben. Om het te zeggen met de woorden van de gewaardeerde tolk Tarkin Andrej Emiljanovich (4) : “Ik ben een gelukkig mens, want mijn hobby en mijn beroep zijn één”.
Ik ben zeer benieuwd te horen hoe het met jou gaat.
Tot ziens! Laat meer van je horen!
Je kameraad
Nikolai
--
(1) Door de staat gefinancierde plaatsen: kosteloze vorm van onderwijs waarbij de studie betaald wordt door de overheid. Andere plaatsen zijn contractuele plaatsen: zelf te betalen onderwijs.
(2) Wedstrijd tolken - Op de vertaalfaculteit van MSLU onder leiding van de afdeling theorie en praktijk van vertaling werd een wedstrijd tolken georganiseerd. De jury bestond uit professionele tolken en professoren van de afdeling theorie en praktijk van vertaling Nr. 1.
(3) Kovaljovskaja Tatjana Vjasechslavovna, consecutief en simultaan tolk Engels: “De status van een tolk hangt af van de tolk zelf, respect moet je verdienen.”
(4) Bekende simultaantolk, heeft getolkt op grootse gelegenheden in Rusland en daarbuiten.