Bij Universitaire Pers Leuven is het handboek "Alles verandert altijd. Perspectieven op literair vertalen" verschenen.
Dit boek is een primeur, omdat het niet alleen over de regels, de kunst of de kunde van het literair vertalen gaat, maar ook over de zakelijke en financiële aspecten, de basiskennis en basisvaardigheden die literair vertalen veronderstelt en de nazorg in de vorm van revisie, marketing en promotie.
"Alles verandert altijd" (278 blz.) bundelt bijdragen van 23 vertaalexperts. De redactie is van de hand van Lieven D’hulst en Chris Van de Poel. Het Expertisecentrum Literair Vertalen nam het initiatief.
Praktische leidraad
Wat moet je weten en doen om je werk in goede banen te leiden: hoe zit het met contracten, subsidieregelingen, vertaalrechten? Maar ook: welke basisvaardigheden zijn het belangrijkst en hoe kun je die verder ontwikkelen? Hoe lees je een brontekst met het oog op de vertaling? Wat met de relatie met de auteur, de voor- en nadelen van duovertalingen en de omgang met reeds bestaande (al dan niet gecanoniseerde) vertalingen van de tekst? Aan deze heel praktische vragen is het eerste deel van het handboek gewijd.
In het tweede deel wordt een begrippenapparaat besproken dat belangrijke algemene kenmerken van het vertalen beschrijft (bijvoorbeeld equivalentie, realia en creativiteit). Daarnaast wordt uitvoerig ingegaan op een waaier aan procedés om gelaagde, intertekstuele en meertalige teksten om te zetten.
Het derde deel van dit handboek focust op de drie traditionele literaire genres narratief proza, poëzie en theater, maar er zijn ook essays gewijd aan filosofische teksten, non-fictie en jeugd- en kinderliteratuur, genres die vandaag de dag nadrukkelijk aanwezig zijn in het literaire aanbod.
Het laatste deel gaat in op de stadia van revisie en zelfrevisie, mogelijke bijdragen aan de promotie van de publicatie door de vertaler zelf, en aan de beoordeling van de vertaalkwaliteit door de letterenfondsen.
"Bloeiende" vertaalcultuur
In hun woord vooraf zeggen de redacteuren Chris Van de Poel en Lieven D"hulst: "De bundel weerspiegelt de spreekwoordelijk geworden ‘bloeiende’ vertaalcultuur zoals die vandaag tot uitdrukking komt, en beoogt een dialoog tussen beginnende en door de wol geverfde vertaler tot stand te brengen. Die dialoog zal, mede in de hand gewerkt door niet te voorspellen ontwikkelingen in de literatuur, leiden tot nieuwe vertalerservaringen, voortschrijdende inzichten, aangescherpte visies."
"Alles verandert altijd. Perspectieven op literair vertalen zal een bijzondere meerwaarde krijgen door het in combinatie met andere kennisinstrumenten te lezen en te gebruiken. Op de digitale kennisbank van het Expertisecentrum Literair Vertalen zijn bijvoorbeeld vele aanvullingen, verrijkingen en verdiepingen van de in de bundel besproken onderwerpen te vinden. Maar het boek is tevens het ideale naslagwerk bij cursussen, mentoraten, lezingen, vertaaldagen en andere publieksactiviteiten met hetzelfde doel: bij te dragen tot de deskundigheid van de vertaler," aldus nog de redacteuren.
De 23 vertaalexperts die aan het handboek hebben bijgedragen, zijn Erik Bindervoet, Henri Bloemen, Paul Claes, Harm Damsma, Goedele De Sterck, Nicolette Hoekmeijer, Jeanne Holierhoek, Onno Kosters, Stella Linn, Niek Miedema, Janny Middelbeek-Oortgiesen, Philippe Noble, Jelle Noorman, Franco Paris, Désirée Schyns, Carlo Van Baelen, Laura van Campenhout, Jeroen Vandaele, Chris Van de Poel, Barber van de Pol, Luk Van Haute, Fedde van Santen en Ine Willems.
Chris Van de Poel is coördinator van de opleiding literair vertalen aan de Letterenfaculteit van de KU Leuven, campus Antwerpen.
Lieven D’hulst is gewoon hoogleraar Franstalige letterkunde en vertaalwetenschap aan de Letterenfaculteit van de KU Leuven.
Het Expertisecentrum Literair Vertalen (ELV) is een partnerschap van de Taalunie, de KU Leuven en de Universiteit Utrecht, in samenwerking met het Nederlands Letterenfonds en Literatuur Vlaanderen, sinds vorige maand de nieuwe roepnaam van het Vlaams Fonds voor de Letteren. Het ELV heeft als doel de deskundigheid van literair vertalers in en uit het Nederlands te bevorderen om zo de kwaliteit van vertalingen te waarborgen.
Economische realiteit
In het Nederlandse taalgebied realiseerden de voorbije vijf jaar 1880 vertalers een nieuwe titel in het literair-culturele segment.
In zijn bijdrage in "Alles verandert altijd" noemt Carlo Van Baelen, van 2000 tot 2012 directeur van het Vlaams Fonds voor de Letteren (nu Literatuur Vlaanderen), de positie van de vertalers in het Nederlandse taalgebied "bevoorrecht" in vergelijking met het buitenland.
Een op de vijf nieuwe boeken in het Nederlandse taalgebied is een vertaling en de helft van de vijftig bestverkochte titels is een vertaling. "Deze belangrijke marktfactor vertaalt zich in een sterke positie van vertalingen en vertalers in de gezamenlijke boekensector: in de auteursverenigingen waarin de secties vertalers een gelijkwaardige plaats innemen; in de breed uitgebouwde subsidieregelingen van de Letterenfondsen voor pre-starters tot gevestigde vertalers; in het gezamenlijk Modelcontract van vertalers en uitgevers; een ruim aanbod aan vorming en bijscholing: een binationale masteropleiding, Vertalersvakschool, workshops en mentoraten; het Expertisecentrum Literair Vertalen; het actieve vertaalbeleid door de Letterenfondsen met het Nederlands als brontaal op buitenlandse vakbeurzen, bij uitgevers, in samenwerking met buitenlandse vertalers; faciliteiten voor buitenlandse vertalers in de Vertalershuizen in Amsterdam en Antwerpen; topseminaries en intensieve workshops voor vertalers uit het Nederlands; uitgevers met oog voor wat er bij buitenlandse collega’s verschijnt," aldus Carlo Van Baelen. "Wat niet betekent dat er geen strijdpunten meer zijn. Als vertaler moet je alert blijven en blijven groeien," voegt hij toe.
Het boek is verkrijgbaar in paperback, pdf en ePUB.
ISBN Paperback: 9789462701939
ISBN pdf: 9789461662989
ISBN ePUB: 9789461662996
Alle informatie over dit handboek op de website van de uitgever
Meer informatie over het Expertisecentrum Literair Vertalen