Op 25 mei werden aan de KU Leuven de Prijzen Humane Wetenschappen uitgereikt: de Maatschappijprijs en de Pioniersprijs. De jury voor de Maatschappijprijs had dit jaar een bijzondere vermelding voor een project van de Antwerpse onderzoeksgroep tolkwetenschap.
Het ondervragen van minderjarigen door politie of gerecht is altijd een lastige aangelegenheid. Als de minderjarige ook nog eens anderstalig is, is er tolkbijstand nodig. Dat maakt de situatie helemaal delicaat.
Vreemd genoeg wordt er wereldwijd nauwelijks of geen onderzoek verricht naar getolkte ondervragingen van minderjarigen. Het onderzoek van de Antwerpse onderzoeksgroep is dan ook uniek. De jury van de Maatschappijprijs had een bijzondere vermelding voor het onderzoeksproject CO-Minor-IN/QUEST, wat staat voor Cooperation in interpreter-mediated questioning of minors.
CO-Minor-IN/QUEST is een Europees project, geleid door de tolkwetenschappers Heidi Salaets en Katalin Balogh. Het project is met Europese fondsen tot stand gekomen. Intussen zijn er ook fondsen voor een vervolgproject (CO-Minor-IN/Quest II). In het kader van dit vervolgproject wordt samengewerkt met ISIT (Frankrijk), Università di Bologna (Italië) en Terre des Hommes (Hongarije). Deskundigen die aan het vervolgproject meewerken, zijn Eric Van der Mussele (jeugdavocaat, België), Hans de Wiest (hoofdcommissaris, Federale politie, afdeling Gedragswetenschappen), Myriam Vermeerbergen (KU Leuven, Vlaamse Gebarentaal), György Virág (forensisch psycholoog, Hongarije) en Szilvia Gyurkó (experte kinderrechten, Hongarije).
Traumatisch
Dat er niet méér onderzoek naar getolkte ondervragingen van minderjarigen kan gebeuren, is eigenlijk onbegrijpelijk, zo vinden de tolkwetenschappers. "De graad van traumatisering in deze setting is meestal hoog tot zeer hoog. Wat gebeurt er met kinderen die in onze steeds meer geglobaliseerde wereld in een kwetsbare situatie terechtkomen, vervolgens een beroep moeten doen op gerechtelijke assistentie en de taal niet spreken? Geen uitzondering als men denkt aan de ellende die mensen – en dus ook kinderen – ontvluchten: oorlog, klimaat, armoede, onderdrukking …"
"Wat gebeurt er als deze minderjarigen zelfs niet-begeleid aankomen in een vreemd land? Wat gebeurt er als deze kinderen in het land van aankomst terechtkomen in wettelijke procedures voor allerlei misdrijven of strafbare feiten (als slachtoffer, getuige maar ook als dader) zoals (huiselijk) geweld, verkrachting, mishandeling, verwaarlozing enz.? Toch gebeurt dit dagelijks in heel Europa en men kan zich afvragen hoe hiermee wordt omgegaan, hoe deze kinderen gehoord worden."
Gebrek aan wederzijdse kennis
Uit het CO-Minor-onderzoek blijkt in de eerste plaats een algemeen gebrek aan wederzijdse kennis van de taken en verantwoordelijkheden van alle professionals die bij getolkte ondervragingen van minderjarigen betrokken zijn.
Zo kent de tolk bijvoorbeeld de specifieke ondervragingsstrategie niet die politiemensen gebruiken bij het verhoren van minderjarigen: zij volgen daar een gespecialiseerde opleiding voor.
De ondervrager ergert zich dan soms aan het feit dat de tolk deze strategie niet respecteert en hem niet "volgt" of stiltes doorbreekt. Anderzijds zit de tolk soms in een lastig parket omdat politiemensen hem/haar dingen vragen die niet tot hun takenpakket behoren volgens hun deontologische code.
Ondervrager en tolk zouden veel beter kunnen samen werken als ze in een korte briefing vooraf informatie uitwisselen over elkaars manier van werken en verwachtingen.
De resultaten van het CO-Minor-onderzoek zijn gebundeld in een rapport (424 blz.) dat bij Intersentia is uitgegeven (en in pdf via onderstaande link te downloaden is): "Children and Justice: Overcoming Language Barriers. Cooperation in interpreter-mediated questioning of minors" van de hand van Katalin Balogh en Heidi Salaets.
ISBN: 9781780682822
Meer info: https://www.arts.kuleuven.be/tolkwetenschap/projecten/co-minor-in-quest-ii/index
Meer info (pdf): https://www.arts.kuleuven.be/tolkwetenschap/projecten/co_minor_in_quest/children-and-justice-1