Bij uitgeverij kleine Uil (Groningen) is het "Basisboek Historische taalkunde" verschenen. Het is van de hand van Nanne Streekstra en Henk Bloemhoff en met medewerking van Ronny Keulen en Arjen Versloot tot stand gekomen. Het boek is bedoeld als naslagwerk voor studenten neerlandistiek en iedereen die historische taalkunde en processen van taalverandering boeiend vindt. En verder ook: Feest in de rederijkerskamer. Van perkament tot PowerPoint.
Het moderne Nederlands is het resultaat van een hoop boeiende en soms complexe taalkundige ontwikkelingen op het Europese continent. In het Basisboek Historische taalkunde (392 pag.) leggen de auteurs uitvoerig uit hoe de Nederlandse taal zich in de loop van de eeuwen heeft ontwikkeld.
Het eerste hoofdstuk is gewijd aan het ontstaan en de ontwikkeling van de historische taalkunde als tak van de taalwetenschap. Belangrijke taalwetenschappers zoals William Jones, August Schleicher, Johannes Schmidt en Marija Gimbutas passeren de revue.
Vanaf hoofdstuk twee ligt de focus op de historische ontwikkeling van het Nederlands. Dat wordt afgewisseld met intermezzo’s over taalverandering en analyses van Middelnederlandse en Vroegnieuwnederlandse teksten, zoals Karel ende Elegast en Den Spaanschen Brabander. De auteurs gaan ook uitgebreid in op de ontwikkeling van de Nedersaksische, Friese, Zeeuwse, Vlaamse, Brabantse en Limburgse dialecten. Het boek is verrijkt met talrijke afbeeldingen, kaarten en tabellen.
Achteraan in het boek zijn een uitgebreide lijst met taalkundige vaktermen, een bronnenlijst en een trefwoordenregister opgenomen. Hiermee is het boek ook toegankelijk voor niet-taalkundigen.
De auteurs
Nanne Streekstra doceerde tot voor kort historische taalkunde, fonologie en syntaxis aan de Rijksuniversiteit Groningen.
Henk Bloemhoff is gespecialiseerd in de (mor)fonologie van het Stellingwerfs. Hij was geruime tijd streektaalfunctionaris van het Stellingwerfs bij de Stellingwarver Schrieversronte en is samensteller van het Stellingwarfs Woordeboek.
Ronny Keulen is leerkracht Engels en Duits. Tot 2011 werkte hij als redacteur van het Woordenboek van de Limburgse Dialecten op het inmiddels ter ziele gegane Instituut voor Naamkunde en Dialectologie van de KU Leuven.
Arjen Versloot is bijzonder hoogleraar Fries aan de Universiteit van Amsterdam (UvA).
Recensies
Raymond Noë van het Genootschap Onze Taal noemt het boek "een degelijk studieboek dat gedetailleerd beschrijft hoe onze taal zich ontwikkeld heeft van het vroegste Indo-Germaans tot het zeventiende-eeuwse Vroegnieuwnederlands, zowel qua vorm als qua klank."
Ute K. Boonen, junior-professor Nederlandse Taalkunde aan de Universiteit Duisburg-Essen, vindt het boek "goed leesbaar geschreven". De auteurs "leggen ook moeilijke fenomenen duidelijk uit en geven een actueel en levendig beeld van de historische taalkunde. De opmaak is fris en sympathiek, met veel foto’s en afbeeldingen".
Taalkundige Marc van Oostendorp: "Het boek geeft een goed overzicht van wat je min of meer de stand van zaken in het historisch onderzoek kunt noemen en het doet dat over het algemeen op een duidelijke manier." (...) Marc van Oostendorp vindt het boek "een aardig handboek om af en toe iets op te zoeken wanneer je niet echt in dat vak zit, maar er wel iets in wil weten. Het ideale leerboek, dat enthousiasmeert en wijst op de vele verbanden met andere vakken, is het niet."
Enne Koops, historicus en docent geschiedenis en maatschappijleer: "In dit leerzame boek is genoeg interessants te vinden, ook voor historici."
Feest in de rederijkerskamer
Davidsfonds Academie organiseert op woensdag 12 oktober 2016 in Mechelen een "Feest in de rederijkerskamer", een moderne rederijkersbijeenkomst. Er zijn korte lezingen over het ontstaan (Kevin De Coninck), de spelling (Rik Schutz) en de uitspraak (Marc van Oostendorp) van het Nederlands, er is poëzie en theater (Jaak Van Assche en Zouzou Ben Chikha). En een hapje en een drankje. Dit evenement is een samenwerking tussen Davidsfonds Academie, Nederlandse Taalunie en het Genootschap Onze Taal (Den Haag) in het kader van de Week van het Nederlands.
Van perkament tot PowerPoint
Op de woensdagen 5, 19 en 26 oktober 2016 (telkens van 14 tot 17 uur) organiseert de sectie Nederlandse Letterkunde van de Universiteit Gent een nascholingscyclus historische Nederlandse letterkunde, onder de titel Van perkament tot PowerPoint. Leerkrachten uit de tweede en derde graad - van Nederlands tot geschiedenis, en van godsdienst tot cultuur- en gedragswetenschappen - kunnen er ideeën opdoen voor lessen over middeleeuwse literatuur en cultuur.
"Het is niet eenvoudig om de interesse van leerlingen te wekken voor historische literatuur en cultuur. Vaak zien ze niet dat ideeën en teksten van vroeger nog interessant en relevant zijn voor mensen van nu. Voor leerkrachten is het evenmin vanzelfsprekend om historisch cultuurgoed op een zinvolle manier in de lessen te verwerken. Door hun veeleisende lesopdracht is het voor hen bovendien niet eenvoudig om op de hoogte te blijven van nieuwe wetenschappelijke ontwikkelingen."
"In deze nascholingscyclus, gespreid over drie woensdagnamiddagen, wordt ingespeeld op deze complexe problematiek. Er wordt een theoretisch kader geschetst, maar de grootste aandacht gaat uit naar het aanreiken van praktisch bruikbaar lesmateriaal."
ISBN: 9789491065569
Meer info: https://www.kleineuil.nl/educatief/basisboek-historische-taalkunde-details
Meer info: http://historiek.net/basisboek-historische-taalkunde/54932/
Meer info: https://onzetaal.nl/tijdschrift-nieuw/boeken-januari-2016
Meer info: http://www.neerlandistiek.nl/2016/01/een-nieuw-leerboek-maar-niet-ideaal/
Meer info: http://historiek.net/basisboek-historische-taalkunde/54932/
Meer info: http://www.davidsfonds.be/academie/course/detail.phtml?id=1320
Meer info: http://www.nascholinghistltk.ugent.be/
(Miet Ooms, Dries Debackere)