KU Leuven en Televic Education (Izegem) hebben samen twee nieuwe tools ontwikkeld die belangrijke aspecten van het vertaalvak helpen automatiseren: een tool die de beoordeling van vertaalkwaliteit automatiseert en een tool die het revisiewerk ondersteunt. EvaluationQ en RevisionQ - zo heten de tools - worden op vrijdag 5 februari 2016 tijdens een Translating Europe-workshop in Brussel voorgesteld.
Hoe evalueer je een vertaling objectief? Hoe meet je de kwaliteit van een vertaling zonder dat er een beoordelaar bij komt kijken? De Antwerpse letterencampus van de KU Leuven heeft al lang expertise op het vlak van vertaalevaluatie. Winibert Segers kwam in 2005 met de ijkpuntenmethode naar buiten. In 2007 verscheen onder redactie van Chris Van de Poel en Winibert Segers bij uitgeverij Acco het boek "Vertalingen objectief evalueren: Matrices en ijkpunten".
Bij het evalueren van vertaalkwaliteit denken veel mensen aan kwaliteitscriteria. Hoe goed scoort een vertaling - van het eerste tot het laatste woord - op criteria zoals stijl of grammatica of inhoud of equivalentie tussen bron- en doeltekst?
De evaluatiemethode van Winibert Segers werkt anders. De ijkpuntenmethode evalueert om te beginnen niet de hele vertaling en bovendien zijn er geen kwaliteitscriteria. In de plaats komt een relatief beperkt aantal voorgeselecteerde onderdelen van een tekst waarvan men kan aannemen dat ze voor de vertalers die beoordeeld moeten worden problematisch kunnen zijn. Door vooraf een selectie van ijkpunten af te spreken en aan elk ijkpunt een bepaald gewicht toe te kennen, wordt de evaluatie minder afhankelijk van de visie op kwaliteit van de (verschillende) beoordelaar(s). Bovendien wordt de evaluatie controleerbaar. Dat is altijd handig ingeval er discussie is, bijvoorbeeld bij examens, kwaliteitscertificatie of rekrutering.
De ijkpuntenmethode heet nu in het Engels Preselected Items Evaluation (PIE) Method en het hele proces is geautomatiseerd in de vorm van twee tools in een eigen CAT-omgeving. De omgeving heet TranslationQ en de tools heten EvaluationQ en RevisionQ. Een ontwikkeling van KU Leuven en Televic Education.
Tijdens de workshop in Brussel krijgen deelnemers de gelegenheid om - op de eigen pc - een korte tekst te vertalen en vervolgens te zien hoe EvaluationQ de vertaling automatisch evalueert, inclusief scores en ranking.
Met RevisionQ kan een revisor "in vertaalgeheugenmodus" opmerkingen, verbetersuggesties en correcties "voor hergebruik" toevoegen aan vertalingen. Vertalers kunnen vervolgens bij het vertalen naast suggesties van vertaalgeheugen of machines ook automatisch feedback in de vorm van opgeslagen revisies krijgen. Dit soort assistentie in real time levert een betere "first time right" vertaling op en dus minder revisiewerk (en tijd en kost).
#TranslatingEurope
Translating Europe is een merk van het directoraat-generaal Vertaling (DGT) van de Europese Commissie. De vertaalafdeling van de Commissie is zeer begaan met de Europese vertaalsector. Dat is logisch, want zij is samen met de andere Europese instellingen de grootste klant van de vertaalsector.
De Commissie wil dat de Europese vertaalsector een duurzame en gediversifieerde marktplaats wordt. Dat is volgens de Commissie in het belang van iedereen in de vertaalsector en in het belang van Europa.
Om een duurzame en gediversifieerde marktplaats te worden, moet de vertaalsector volgens de Commissie op een gestructureerde manier leren samenwerken en op een coherente manier acties ondernemen om zijn zichtbaarheid te verhogen. De Commissie wil dat de sector verder innoveert en toekomstige vertalers beter opleidt. DGT wil in dat proces een katalysator zijn. In deze visie passen de Translating Europe-workshops.
De titel van de Translating Europe Workshop op 5 februari in Brussel is voluit "TranslationQ: Automated Translation & Evaluation Process with Real-time Feedback" en is ook live online te volgen via onderstaande link.
Meer info: https://www.kuleuven.be/english/news/agenda/2016-agenda/TranslationQ
Meer info: http://ec.europa.eu/dgs/translation/programmes/translating_europe/index_en.htm
Livestreaming: https://scic.ec.europa.eu/streaming/translating-europe-workshop-translationq-revision-q