Gent, Christo Mercelis - In de technologiewereld is het niet meer weg te denken en ook andere sectoren experimenteren ermee: crowdfunding, een manier van financieren waarbij vele kleintjes een groot maken. Wat is het? Hoe werkt het? Wie heeft er al ervaring mee? Is het iets voor de taalprofessional? Wat kan de taalsector ermee? Tijd voor een analyse.
Wat is het?
Crowdfunding is een manier om fondsen op te halen. In plaats van een beroep te doen op een lening of subsidie spreekt crowdfunding rechtstreeks de geïnteresseerde participant aan. De participatie kan een investering of een donatie zijn van zowel een individu als een organisatie. Door de crowd aan te spreken maken vele kleine investeringen of donaties samen een groot bedrag (als het werkt).
Crowdfunding is meer dan fondsen ophalen. Een crowdfundingplatform is als een markt waar je rechtstreeks in dialoog kan gaan met de crowd, feedback krijgen en je idee onmiddellijk bijschaven. Je voelt meteen of er belangstelling voor is. Die dialoog met de potentiële eindgebruiker en investeerder maakt crowdfunding zowel laagdrempelig als dynamisch.
Er zijn verschillende vormen van funden. Je kunt aandelen aanbieden, een mini-lening aangaan of een donatie vragen in ruil voor voordelen. Als initiatiefnemer beslis je zelf over de geschikte vorm.
Voorbereiding en transparante communicatie zijn elementair. Je investeerder of donateur wil immers weten waar hij of zij geld aan geeft en wil natuurlijk ook resultaten zien. Wat je te bieden hebt, is belangrijker dan wat je nodig hebt. Crowdfunding is immers geen bron van gratis geld.
België
In België is crowdfunding aan een opmars bezig. In 2014 werd zo’n 2 miljoen euro opgehaald, een bedrag dat volgens een studie van KPMG in 2016 tot 6 miljoen euro zal stijgen. Daarmee zal het volle potentieel nog niet bereikt zijn. In de buurlanden wordt er per inwoner tien tot twintig keer zoveel opgehaald als in België, aldus KPMG.
Hoe komt dat? De wetgeving rond crowdfunding in België is ingewikkeld, zeker voor grote bedragen. Websites die onder de vleugels van een bank werken (Bolero, MyMicroInvest, enz.) kunnen gemakkelijker grote bedragen crowdfunden dan andere initiatieven (Crofun, Socrowd).
Ervaringen in de taalsector
In de taalsector zijn er al verschillende crowdfundinginitiatieven ondernomen. De initiatieven gaan van theater voor anderstaligen en sensibilisering rond duidelijke taal tot boekvertalingen en het behoud van taalerfgoed.
Theatergroep Fast Forward, die NT2-theater brengt, is erin geslaagd om met crowdfunding een aantal extra voorstellingen van ‘Gelukkig zijn’ in Brussel te financieren. “Crowdfunding werkt vooral om iets nieuws en origineels te kunnen doen,” zegt Peter Schoenaerts, medeoprichter van Fast Forward. “Een goede start is belangrijk, want mensen geven graag aan iets dat al succes heeft. De campagne had dus veel voorbereiding nodig. We hebben vooraf uitgestippeld wie we zouden aanspreken en wanneer. Eerst hebben we ons eigen netwerk aangesproken, daarna ook scholen en bedrijven. We moesten alle mogelijke kanalen voortdurend aansporen en duidelijk maken wat we te bieden hadden in ruil voor een donatie.”
Wablieft, centrum voor duidelijke taal, wil op dit moment met crowdfunding budget vinden voor een sensibiliseringsfilmpje rond laaggeletterdheid. Met het filmpje wil Wablieft “Vlaanderen wakker schudden en onze doelgroep wegwijs maken in ons aanbod.” Midden in de campagne vertelt Ruud Meert, journalist bij Wablieft, over hun ervaring met crowdfunding tot nu toe. “We zijn nog maar tien dagen bezig en we hebben al een derde bij elkaar gekregen. Daarvoor hebben we al onze netwerken aangesproken, die het op hun beurt weer verder vertellen. We proberen vooral duidelijk te communiceren over wat we met het geld gaan doen. Maar het gaat verder dan enkel financiële steun. We merken dat ons werk breed gedragen wordt. Met deze crowdfunding kunnen we mensen meer betrekken bij Wablieft.”
Ook in de literatuur wordt geëxperimenteerd met crowdfunding. Literair vertaler Martin de Haan startte een crowdfundingcampagne op om het werk van de excentrieke Franse auteur Michel Houellebecq nog beter tot zijn recht te laten komen in het Nederlands. Concreet had hij een boek voor ogen dat een inleiding tot het werk van Houellebecq wil zijn. “Ik doe deze crowdfundingsactie niet om het boek in eigen beheer uit te geven, […], maar gewoon om de schrijftijd vrij te kunnen maken,” zegt hij op het crowdfundingplatform voordekunst.nl. De financiering van het boek ‘Aan de rand van de wereld’ is intussen geslaagd.
Verder is het met vele kleine participanten ook mogelijk risico’s te nemen die uitgeverijen liever vermijden. In 2012 deed romanschrijver Bob Van Laerhoven een beroep op crowdfunding om twee romans vertaald te krijgen in het Engels, Noors en Frans. Geen evidente stap: “Ik heb gêne moeten overwinnen om ermee te starten; voor iemand van mijn (met schaamte behepte) generatie lijkt het een beetje op schooien”, zei Bob Van Laerhoven toen aan De Taalsector. Het was wel een erg succesvolle stap. De vertalingen hebben ondertussen tot internationale erkenning geleid. “Zonder de vertalingen van De Wraak van Baudelaire en Terugkeer naar Hiroshima, die via crowdfunding zijn gefinancierd, had ik niet de gelegenheid gehad om in het buitenland mijn boeken aan te bieden. Crowdfunding ligt dus wel degelijk aan de basis van het slagen van mijn project,” aldus Bob Van Laerhoven.
Ook voor de financiering van niet-literaire vertalingen wordt crowdfunding gebruikt. In Nederland startte ondernemer Martijn Arets een crowdfundingcampagne om zijn non-fictieboek Brand Expedition vertaald te krijgen in het Engels en vervolgens zelf te publiceren. De (weldoordachte) campagne haalde zo’n 20.000 euro op en gaf het boek een publiciteitsboost nog voor het te koop was.
Ten slotte werd in 2013 het crowdfundingproject Boekensteun gelanceerd, een samenwerking tussen de Vlaamse Erfgoedbibliotheek en het Vlaams Fonds voor de Letteren. Doel van het project was samen fondsen te werven voor erfgoedbibliotheken en nieuwe literaire initiatieven. Boekensteun ging niet alleen op zoek naar fondsen, maar ook naar een breed maatschappelijk draagvlak. Om het belang van erfgoed goed over te brengen en om de participant actief bij het project te betrekken, is storytelling op sociale media belangrijk, zo luidde de conclusie eind 2014.
Conclusie: crowdfunding is al op verschillende manieren aanwezig in de taalsector. Bob Van Laerhoven maakt er een kanttekening bij. “Mijn project werd indertijd goed in de kijker gezet in de media in Nederland en België en dat heeft uiteraard veel positieve gevolgen gehad. Intussen is het publiek vertrouwd met crowdfunding en heb ik hier en daar vernomen dat de resultaten flink zijn gedaald.”
Samen innoveren
Het mag duidelijk zijn dat crowdfunding kansen biedt voor wie wil innoveren en de start kan betekenen van iets totaal nieuws. “Crowdfunding is geschikt om een project een ‘eerste duw’ te geven, zeker als het origineel is,” voegt Bob Van Laerhoven toe.
In crowdfunding zit ook een kans om sectorbreed samen te werken. Zo zijn er naast algemene crowdfundingplatforms ook sectorspecifieke platforms. Het internationale platform appsfunder.com bijvoorbeeld richt zich enkel op crowdfunding voor mobiele applicaties. Een ander voorbeeld is het Nederlandse platform Weforsea, specifiek voor “maritieme en visserijgerelateerde projecten”. Voordekunst.nl richt zich dan weer op crowdfunding van culturele projecten. Zulke websites bereiken een specifieke doelgroep die algemene crowdfundingwebsites moeilijker lijken te kunnen bereiken. Soms is het immers niet de grootste crowd die je wil bereiken, maar wel de meest geïnteresseerde.
Conclusie
Wie van vele kleintjes een groot wil maken, kan niet naast crowdfunding kijken. Er gaat veel werk in, maar er is veel potentieel.
Wat kan crowdfunding voor u als taalprofessional betekenen? Welke mogelijkheden ziet u in crowdfunding? Voor uzelf? Voor de taalberoepen? Voor taalprojecten? Voor de sector?
Reageer via
Christo Mercelis is masterstudent in het vertalen aan de Universiteit Gent. Met zijn diploma op zak wil hij graag creatief aan de slag in de taalsector. U kunt met hem contact opnemen via
Nuttige links:
Info over crowdfundingwebsites in België:
https://www.vlaio.be/nl/begeleiding-advies/financiering/mogelijke-financieringsbronnen/crowdfunding
Een hulpmiddel om de geschikte crowdfundingwebsite te vinden:
http://www.douwenkoren.nl/tools/crowdfunding-platforms/belgie/
De Autoriteit voor Financiële Diensten en Markten (FSMA) over crowdfunding:
http://www.fsma.be/nl/Article/press/div/2012/2012-07-12_crowdfunding.aspx
KPMG-studie over crowdfunding in België:
http://www.kpmg.com/be/en/issuesandinsights/articlespublications/press-releases/pages/271120214-nl.aspx
Fast Forward:
http://www.fast-forward.be/
Bob Van Laerhoven:
http://www.bobvanlaerhoven.be/
Wablieft:
www.wablieft.be
Martin de Haan:
http://www.hofhaan.nl/martin-de-haan/
Boekensteun:
http://www.boekensteun.be/
Martijn Arets:
http://www.brand-expedition.com/