Professionele vertalers plegen tijdens het vertaalproductieproces de brontekst en de vertaling in segmenten op te slaan in een vertaalgeheugen. Het opslaan van zulke segmenten in een zogenaamde vertaalomgeving maakt hergebruik goedkoper, sneller, consistenter, efficiënter. Een vraag die daarbij ontstaat, is of er bij het opslaan in het vertaalgeheugen een nieuw auteursrechtelijk werk tot stand komt. En zo ja, welke auteursrechtelijke complicaties brengt dat met zich? OCPE (Amsterdam) organiseert op donderdag 5 februari 2015 in Utrecht een workshop over "computerondersteund vertalen en auteursrecht".
In de workshop wordt nader ingegaan op de vraag hoe de verschillende auteursrechten (op brontekst, op vertaling, op vertaalgeheugen) zich tot elkaar verhouden en welke problemen dat met zich kan brengen. De workshop sluit af met juridische opties om deze problemen in de praktijk tegemoet te treden.
De docent is mr. Hans Bousie. Hij is advocaat sinds 1994 en partner bij bureau Brandeis (Amsterdam). Zijn praktijk is gericht op media- en entertainmentrecht, waarbinnen hij zich heeft gespecialiseerd in het digitale auteursrecht en het mededingingsrecht. In zijn praktijk adviseert en vertegenwoordigt hij partijen uit de boek-, film- en muziekindustrie.
Verdienmodel op de schop
Hans Bousie: "Door de introductie van de vertaaltechnologie komt de bijzondere positie van de vertaler onder druk te staan. Vertaalgeheugens maken het makkelijker om het werk van de vertaler te hergebruiken. Pas als dat hergebruik auteursrechtelijk relevant is, dient daarover te worden afgedragen. De vraag die dan rijst is of in een vertaalgeheugen wel auteursrechtelijke relevante stukken tekst worden opgeslagen. Zo ja, dan is voor dat hergebruik telkens de toestemming nodig van zowel de auteursrechthebbende op de brontekst als van de vertaler. Dit leidt in de praktijk als snel tot onoverzichtelijke controletrajecten. Zo nee, dan kan de tekst zonder toestemming van de auteursrechthebbende en de vertaler vrijelijk opnieuw worden gebruikt. Naar welke kant het muntje ook valt, het gebruik van vertaalgeheugens zal er onvermijdelijk toe leiden, dat het verdienmodel van de vertaler dramatisch op de schop gaat."
Europese studie
Het directoraat-generaal Vertaling (DGT) van de Europese Commissie publiceerde onlangs een studie over vertaling en intellectuele eigendomsrechten: "Translation and intellectual property rights" (150 blz). De studie, in opdracht van de Commissie uitgevoerd door het advocatenbureau Bird & Bird, brengt de voornaamste kwesties op het vlak van auteursrecht, databaserecht en vertaling in kaart. De studie doet dat zowel op internationaal, Europees als nationaal niveau en vergelijkt concreet hoe de rechten geregeld zijn in vier EU-landen: België, Frankrijk, Duitsland en het Verenigd Koninkrijk.
De studie (ISBN 978-92-79-36771-7) is gratis online beschikbaar via onderstaande link. Er is ook een samenvatting.
OCPE
OCPE is een bureau voor permanente educatie (PE) voor tolken en vertalers. Het bureau, dat geleid wordt door Danuta Jong, organiseert opleidingen op het gebied van taal, recht, kennis van land en volk, tolkvaardigheden, vertaaltechnologie, kwaliteitsborging en ondernemersvaardigheden.
Over vertaaltechnologie biedt OCPE naast opleidingen ook consultancy. Danuta Jong werkt daarvoor samen met Iulliana van der Lek. Concreet betekent consultancy hulp bij het installeren van vertaalprogramma’s en andere vertaaltechnologieën, bij het werken met CAT-tools, bij het overzetten van oude vertalingen naar een CAT-omgeving, en verder ook workflowmanagement voor (groepen) vertalers en kleine vertaalbureaus, en kwaliteitsborging. Danuta Jong en Iulliana van der Lek organiseerden in april een (naar wij van deelnemers horen kwaliteitsvolle) conferentie over vertaaltechnologie ("Vertaaltechnologie - kans of bedreiging?").
Meer info: www.ocpe.nl/aanbod/cat-ad-trainingen/seminar-computerondersteund-vertalen-en-auteursrecht
Meer info: www.ocpe.nl
Meer info: http://conferentie.ocpe.nl/
Meer info: http://bureaubrandeis.com/people/hans-bousie/
Meer info: http://ec.europa.eu/dgs/translation/publications/studies/summary_intellectual_property_rights_en.pdf
Meer info: http://bookshop.europa.eu/is-bin/INTERSHOP.enfinity/WFS/EU-Bookshop-Site/en_GB/-/EUR/ViewPublication-Start?PublicationKey=HC0114287