Krijgt de literair vertaler wel de pluimen die hij of zij verdient? Dat vraagt Annemie Peeters in het programma De bende van Annemie op radio 1 (VRT) aan haar studiogast Frans Denissen, die ze aankondigt als "een zeldzame Vlaamse vertaler, want er zijn veel Nederlanders op de markt van de topvertalingen".
Maar eerst wil ze natuurlijk weten of Frans Denissen, nu uit onderzoek van de KU Leuven blijkt dat steeds minder Vlamingen daar moeite mee hebben, af en toe een woordje Vlaams in zijn Standaardnederlandse vertalingen meesluist.
Standaardtaal
"Nee," antwoordt Frans Denissen kordaat, "en dat is in mijn ogen ook logisch, want er zijn veel meer Nederlandse lezers dan Vlaamse, en bovendien lezen ze meer." Hij legt uit dat alle uitgeverijen die er in het Nederlandse taalgebied toe doen zich in Amsterdam bevinden en dat je daar als literair vertaler echt niet met Vlaams moet beginnen.
"Ik heb er jaren over gedaan om het laatste Vlaams uit mijn Nederlands te ranselen, en dat is ook de enige manier waarop ik in Nederland als vertaler aan de slag ben kunnen gaan."
Op de vraag of hij de hele discussie die momenteel in Vlaanderen over Vlaams en Noord-Nederlands wordt gevoerd een non-discussie vindt, antwoordt Frans Denissen: "In elk geval voor literair vertalers."
De Engelse pocket als concurrent
Frans Denissen: "In Nederland wordt altijd maar meer Engels gelezen. Een nieuw Engels boek verschijnt meestal eerst in een dure editie, daarna in een paperback en als het een succes wordt dan in een goedkope pocket. Nederlandse uitgevers proberen dan om die Engelse pocket tenminste voor te zijn. De Engelse pocket is een directe concurrent van de Nederlandse vertaling, die er dus zo snel mogelijk moet zijn, zodanig dat de mensen toch nog een vertaling kopen. En daardoor worden de vertalingen van dat soort werken vaak verdeeld onder drie of vier vertalers, met één redacteur die ze dan stilistisch een beetje naar elkaar toe schrijft."
Dat kan nooit goede vertalingen geven, bedenkt Annemie Peeters hardop.
Frans Denissen: "Nee, dat is altijd haastwerk, met heel krappe deadlines. Dat leidt absoluut tot een vermindering van de kwaliteit."
Pluimen
"Voelt u zich genoeg erkend?"
Frans Denissen: "Als vertaler weet je dat je enigszins in de schaduw blijft. Al is dat toch een beetje jammer, want een goede auteur verdient een goede vertaler en een goede vertaling. En dat is helaas niet altijd meer het geval."
Beter dan met Annemie Peeters kunnen we niet afronden: "En een lezer verdient ook een goede vertaling van een goed boek, dat hij in het Nederlands in dezelfde kwaliteit als in de oorspronkelijke taal kan lezen."
Frans Denissen: "Precies."
Frans Denissen
Frans Denissen werkt al meer dan veertig jaar als auteur en dertig jaar als literair vertaler. Hij vertaalt voornamelijk uit het Italiaans, zowel proza als poëzie. Van zijn hand zijn recente vertalingen van Boccacio's Decamerone en van verschillende boeken van Umberto Eco. De leerschool van het lijden (2011), een bewerking van La cognizione del dolore van Carlo Emilio Gadda wordt als zijn orgelpunt beschouwd. Frans Denissen won in 2012 de Martinus Nijhoffprijs, de belangrijkste Nederlandse onderscheiding voor literair vertalers. Van 1972 tot 2002 doceerde hij Italiaans en literaire vertaling aan de toenmalige Lessius Hogeschool in Antwerpen.
Dat Frans Denissen liever voor Nederlandse uitgeverijen werkt(e), heeft ook te maken met de begeleiding die uitgeverijen bieden. In een interview met Knack in 2011 zei hij daarover: "Ik heb toch altijd moeten vaststellen dat je veel professioneler begeleid wordt bij Nederlandse uitgevers dan bij Vlaamse. De Nederlanders hebben al sinds 1973 een modelcontract voor literaire vertalingen. We zijn nu 2011 en de Vlaamse uitgevers zijn er nog altijd niet uit of ze zo"n modelcontract zullen invoeren. Sorry, dan is de keus gauw gemaakt."
Meer info: http://www.radio1.be/programmas/11bean/de-literair-vertaler
Meer info: http://www.knack.be/nieuws/boeken/nederlandse-uitgevers-zijn-veel-professioneler-dan-vlaamse/article-normal-23117.html
Meer info: http://nl.wikipedia.org/wiki/Frans_Denissen