Van 7 tot 13 september 2015 is het in Vlaanderen de Week van de Geletterdheid. Het is de vijfde editie. Dit jaar staan in de campagne de jongeren centraal. Steeds meer jongeren hebben een diploma secundair onderwijs. Steeds meer jongeren zijn laaggeletterd. Ja, u hebt het goed gelezen.
De Taalsector heeft dit jaar geen zin in ludieke campagnesoep met lettertjes. In de plaats daarvan stellen we tien stoute vragen over laaggeletterdheid bij jongeren.
Vraag 1
Denkt u dat jongeren die in Vlaanderen naar school gaan en vervolgens een diploma secundair onderwijs behalen een doorsnee gebruiksaanwijzing kunnen lezen, een instructie kunnen volgen of andere eenvoudige taalopdrachtjes kunnen uitvoeren of nog anders gezegd: voldoende geletterd zijn om op een normale manier mee te kunnen in de samenleving?
Het antwoord is genuanceerd.
Sinds 1996 is de scholingsgraad van de beroepsbevolking toegenomen: de groep volwassenen zonder diploma secundair onderwijs is gehalveerd (van 42,5% in 1996 naar 20,5% in 2011). Maar tegelijk is het aantal laaggeletterde jongeren tussen 16 en 24 jaar bijna verdubbeld (van 5 naar 9 procent).
Vraag 2
Wat betekent dat eigenlijk? Dat het aantal laaggeletterde jongvolwassenen fors is toegenomen, hoewel er meer en hogere diploma's worden behaald?
Vraag 3
Wat betekent dat ten gronde? Dat een diploma steeds minder een garantie is om geletterd te zijn?
Vraag 4
Maar wat leren die jongeren dan eigenlijk op school?
Vraag 5
Hoe komt het dat het leerplichtonderwijs er niet in slaagt de geletterdheid te verbeteren? Weet het beleid niet hoe dat moet? Hebben de leerkrachten wel voldoende besef van het probleem en van de positieve impact die ze kunnen hebben?
Vraag 6
Wat is een diploma secundair onderwijs eigenlijk nog waard, als je er niet eens geletterd van wordt?
Vraag 7
Wordt er niet overdreven gefocust op het diploma en te weinig op de sleutelvaardigheden die de economie en de samenleving morgen zullen verlangen?
Vraag 8
Is een diploma behalen in Vlaanderen aantrekkelijker dan geletterd zijn? Waarom is geletterdheid zo aantrekkelijk als een natte dweil?
Vraag 9
Wat maken de werkgevers, die het diploma nog steeds als voornaamste selectiecriterium hanteren, zichzelf eigenlijk wijs? Toch niet dat dat diploma garandeert dat de kandidaat-werknemer geletterd zal blijken te zijn?
Vraag 10
Heeft Vlaanderen een idee van de maatschappelijke en economische kost van al die laaggeletterden, die geestelijk en lichamelijk vaker ziek zijn, die vaker werkloos zijn, die vaker politiek apathisch zijn, die geen vrijwilligerswerk doen noch anders positief deelnemen aan de samenleving?
Campagne
De Week van de Geletterdheid is een bewustmakingscampagne van de Vlaamse overheid in het kader van haar Strategisch Plan Geletterdheid Verhogen, waarvan de coördinatie is toegewezen aan het Vlaams ondersteuningscentrum voor het volwassenenonderwijs (Vocvo vzw).
Op de campagnewebsite kan men campagnemateriaal en een heldere infografiek over jongeren en laaggeletterdheid downloaden.
Volwassenen
Vlaanderen beschikt sinds 2 jaar over een indrukwekkend arsenaal aan data over de geletterdheid van haar inwoners. Deze data laten niet alleen een momentopname zien, maar leggen ook trendmatige ontwikkelingen bloot. Met dank aan grootschalig internationaal onderzoek van de OESO, in Vlaanderen uitgevoerd door de Universiteit Gent onder leiding van prof. dr. Martin Valcke.
Zo weten we bijvoorbeeld dat midden jaren negentig 1 op de 7 volwassenen in Vlaanderen laaggeletterd was. En dat dat nog steeds zo is. Vlaanderen trappelt dus al minstens 15 jaar ter plaatse.
Is het Strategisch Plan Geletterdheid Verhogen een goed bedoelde druppel op een hete plaat? Het volwassenenonderwijs verricht verdienstelijk geletterdheidswerk, maar met middelen die zo beperkt zijn dat het geletterdheidsprobleem in geen honderd jaar opgelost geraakt. En intussen slaagt het leerplichtonderwijs er niet in om de geletterdheid bij de jongeren effectief te verbeteren. Integendeel, zo blijkt uit het onderzoek.
Conclusie? Als het over laaggeletterdheid gaat, staat Vlaanderen te dweilen met de kraan open. En die kraan gaat steeds verder open.
En u? Wat denkt u? De redactie waardeert uw reactie. U kunt uw opinie of onderbouwd inzicht zenden naar
Lees ook: Geletterdheid: Vlaanderen trappelt ter plaatse
Download het verslag (pdf) van de Ronde Tafel over Laaggeletterdheid (13 december 2013, Gent, De Taalsector)
Meer info: https://ikbenmee.be/home/