Op vrijdag 11 februari 2022 organiseert OPEN, het expertisecentrum voor toegankelijke media en cultuur van de Universiteit Antwerpen, vanuit Antwerpen de derde editie van Unlimited!, een internationaal wetenschappelijk congres over de toegankelijkheid van live events. Door de coronasituatie moet het congres online plaatsvinden.
Waar gaat dit congres over? En waarom is het relevant voor taalprofessionals in de volle breedte van de sector?
Basisrecht
Dit congres begint bij het recht op inclusie bijvoorbeeld: toegang tot de rechter, tot onderwijs, zorg, informatie, cultuur, ontspanning. Het zijn basisrechten voor iedereen, vastgelegd in belangrijke documenten als de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens of het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens.
Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) heeft vijftien procent van de wereldbevolking een beperking. Wat als jij een visuele beperking hebt en toegang wenst tot cultuur in de vorm van een live theaterstuk, een museumbezoek of een avondje cinema? Of ontspanning in de vorm van een live voetbalwedstrijd, in de tribune? En wat met je auditieve beperking bij de dokter? Of in de beroepsopleiding die je volgt?
Unlimited! brengt academici en praktijkmensen bijeen rond onderzoek over een breed gamma effectieve toegankelijkheidsoplossingen die de taalsector aanreikt aan de cultuur- en de eventsector, maar ook aan media en onderwijs: ondertitels, boventitels, audiobeschrijving, bijstand met schrijftolken of tolken gebarentaal, gesproken ondertitels, tools voor tekst-naar-spraak en spraak-naar-tekst enz. Veel van deze taaldiensten maken intussen in talloze settings deel uit van de beproefde praktijk.
Games beschrijven
Toch zijn er nog belangrijke uitdagingen. Mensen met een beperking hebben immers niet alleen recht op toegang tot opnames van culturele activiteiten, ze hebben ook recht op live toegang tot deze activiteiten. De nieuwste technologieën lijken ook live steeds vaker een meerwaarde te kunnen bieden. En nog meer meerwaarde lijkt er te ontstaan als bijvoorbeeld de audiobeschrijver al in een vroeg stadium in het creatieve, artistieke proces van een theaterstuk, film of game kan worden betrokken. Neem nu die game. Als audiobeschrijver kun je een opname van een game beschrijven. Dat is comfortabel werken. Of je kunt live beschrijven wat iemand beleeft terwijl die de game speelt. Dat is al wat spannender. Of, nog spannender, jij kunt zelf de game spelen en daarbij live beschrijven wat jij meemaakt. Daar komt een heel ander soort audiobeschrijving van.
Durven met taal
Veel toegankelijkheidsprofessionals (audiobeschrijvers, ondertitelaars enz.) zijn vertaler van opleiding. Dat bleek laatst nog tijdens "De Taalsector Presenteert: de audiobeschrijver". En dan trek je al eens een parallel met het vertaalvak: ben jij tevreden in je rol van de buitenstaander-bemiddelaar die de originele boodschap zo neutraal en objectief mogelijk omzet in een format die voor de ontvanger verstaanbaar is? Of word jij net zo graag al in een vroeg stadium betrokken in de creatieve of organisatorische processen, in een meer zichtbare rol dan, met veel samenwerking en ruimte voor experiment voor wie graag over het muurtje kijkt … en durft met taal ... tot er misschien zelfs een heel nieuw origineel (kunst)werk met een eigen identiteit van komt?
Taaltech
Unlimited! 3 toont de creatieve en artistieke kansen maar ook de taaltechnologische uitdagingen voor wie van het toegankelijk maken van live events zijn metier wil maken. Het minste wat je kunt zeggen, is dat er op dit moment in het boeiende snijvlak van taal en toegankelijkheid een interessante dynamiek heerst, met veel zin om te innoveren.
Hoe staat het bijvoorbeeld op dit moment met spraakherkenning (speech-to-text)? En met spraaksynthese (text-to-speech)? Hoe bruikbaar zijn de nieuwste computerstemmen nu echt? Taaltechnologie is snel en relatief betaalbaar, maar niet overal inzetbaar. In welke settings is technologie een oplossing? En kunnen we de kwaliteit van de machine vs de mens eigenlijk al objectief meten en beoordelen?
Cognitieve belasting
Niet alles wat kan, is per definitie een meerwaarde. Neem nu live boventiteling bij hoorcolleges. Engelse boventitels bij een Engelstalig hoorcollege. Dan horen studenten de prof niet alleen, ze kunnen ook meelezen wat die zegt. Lijkt een meerwaarde in collegezalen met een taaldiverse studentenpopulatie, maar hoe staan de studenten daar zelf tegenover? Leren ze ook effectief beter? Of veroorzaakt de boventiteling cognitieve overbelasting? Wordt onderzocht.
Modeshow
En verder: genderneutrale taal, ook voor de audiobeschrijver is het een actueel thema. Of nog, voor wie de lat eens echt hoog wil leggen: hoe beschrijf je een modeshow voor mensen met een visuele beperking? En wat voor inspirerends staat er allemaal in het Zweedse handboek voor schrijftolken (skrivtolkar ofte speech-to-text interpreting), een praktijk waar ze in Zweden al sinds de jaren tachtig veel ervaring mee hebben?
Perspectief
O ja, nog een boeiende ontwikkeling en goed nieuws voor de persoon met de beperking om wie het toch allemaal gaat: die krijgt beetje bij beetje een veel centralere plaats in het hele denken rond toegankelijkheid en inclusieve events, niet alleen op het live event zelf maar ook in het creatieve, artistieke, organisatorische proces dat aan het event voorafgaat. Steeds meer partijen lijken te beseffen dat een inclusief event gewoon een beter event is, als het ook vanuit het perspectief van het blinde of dove lichaam (multisensorieel) wordt geconcipieerd en georganiseerd.
Het Unlimited-congres gaat via Zoom. Inschrijven is mogelijk tot 20 januari via de congreswebsite. Het hele congres wordt live boventiteld en op aanvraag (tot 10 januari) zijn er tolken Vlaamse Gebarentaal en International Sign Language beschikbaar.
Meer goede praktijken en innovaties zijn de dag vóór het congres al te ontdekken op het OPEN Forum, waar alle belanghebbenden in dit domein elkaar (online) kunnen ontmoeten (culturele en mediaorganisaties, toegankelijkheidsprofessionals, kunstenaars, onderzoekers, bedrijven uit de sector).
Lees meer over Unlimited! 3 op de congreswebsite.
Lees meer over het expertisecentrum OPEN.