De Taaltelefoon moet bezuinigen. Dat heeft de Vlaamse regering beslist. En de dienst wordt niet geprivatiseerd. "We zijn gered."
De Taaltelefoon wordt niet geprivatiseerd, maar moet afslanken. Dat heeft de Vlaamse regering op 17 juli beslist. De taaladviesdienst van de Vlaamse overheid moet het op termijn met vijf in plaats van met de huidige zeven voltijdequivalenten (VTE) stellen.
Over een privatisering van de Taaltelefoon zal vrijdag 17 juli in de schoot van de Vlaamse regering niet of nauwelijks gedebatteerd zijn. Het privatiseringsvoorstel, dat op een bepaald moment wel degelijk reëel was, bood immers weinig concreet perspectief. Zonder marktpartij die - al was het maar bij benadering - wil en kan wat de Taaltelefoon kan, heeft debatteren over privatisering weinig zin.
Rol
De Taaltelefoon is gered. En op termijn twee VTE verliezen is beter dan drie op korte termijn. Dat lijkt het goede nieuws.
Vlaanderen en de Taaltelefoon moeten echter niet alleen bezuinigen. De vragen die Vlaams Parlementslid Bart Caron (Groen) stelde en de opiniestukken die verschillende opiniemakers uit de taalsector links en rechts publiceerden, geven aan dat Vlaanderen nog eens moet nadenken over de maatschappelijke rol die de Taaltelefoon te spelen heeft. Of de Taaltelefoon haar advisering in de toekomst nog wel telefonisch moet aanbieden, is daarbij niet de hamvraag.
Is de advisering van de Taaltelefoon nog te Noord-Nederlands gericht? Moet de advisering beter aansluiten bij de taalwerkelijkheid in België? Zo ja, hoe dan? Moet de Taaltelefoon orde scheppen in de normenchaos? Is een democratische controle op een taaladviesdienst echt nodig? Moet de Taaltelefoon de engelbewaarder van het Belgisch-Nederlands zijn? In reacties allerhande klinken nog meer vragen. Kan de Taaltelefoon eens wat knopen doorhakken a.u.b.: wat mogen we nu eigenlijk verstaan onder standaardtaal in België? Wat moet de taalgebruiker met een advies dat zegt dat de status van een woord onduidelijk is?
Normenchaos
Johan De Schryver (KU Leuven) legt op Neder-l, elektronisch tijdschrift voor de neerlandistiek, uit waarom Vlaanderen een taaladviesdienst nodig heeft (a) die voldoende gezag heeft en (b) waarop een democratische controle mogelijk is.
Volgens Johan De Schryver heerst er op dit moment in Vlaanderen een normenchaos. "Verschillende taaladviesbronnen spreken elkaar rijkelijk tegen. Er zijn er nog, vrij recente zelfs, die nog uitgaan van de onvervalste Noord-Nederlandse norm, maar de meesten nemen een soort tussenstandpunt in: een aantal Vlaamse woorden mogen wel, andere niet. Ze gaan daarbij niet uit van een radicale acceptatie van de formele taal, bijvoorbeeld in kwaliteitskranten, maar van hun subjectieve voorkeuren. Met als gevolg dat er zoveel standaardtalen zijn als er taaladviesbronnen zijn."
Om uit de chaos te geraken heeft Vlaanderen volgens Johan De Schryver een taaladviesdienst met gezag nodig. "De Taaltelefoon heeft zich intussen een ijzersterke reputatie opgebouwd en is wel degelijk een motor aan het worden voor een grotere convergentie in de taaladvisering: de krant De Standaard en haar Gele Boekje (en de uitgebreidere versie nu) en de Van Dale brengen sinds kort hun adviezen in overeenstemming met die van de Taaltelefoon. Die evolutie zou er wellicht niet geweest zijn als de Taaltelefoon geen overheidsinstantie was geweest. Dan waren de meeste spelers concurrenten."
Ramp
Ook taalman Ludo Permentier is in zijn opiniestuk in De Standaard niet mis te verstaan: "De Vlaamse overheid is van plan de Taaltelefoon af te schaffen. Officieel heet het: te privatiseren. Maar of een onderneming de adviesdienst zou willen en kunnen overnemen, daar moeten we grote vraagtekens bij plaatsen. Dit wordt een ramp voor het Nederlands in Vlaanderen."
"Dankzij de Taaltelefoon is er erkenning en waardering voor de taaleigenheid van Belgische Nederlandstaligen. De weerslag hiervan is te zien op Taaladvies.net, een website met elk jaar meer dan tien miljoen geconsulteerde pagina’s en meer dan vijf miljoen unieke bezoekers. Gaan we het geven van taaladvies in het vervolg overlaten aan Nederlanders? Aan een bedrijf dat eigenlijk vooral geïnteresseerd is in geld verdienen? Nee toch," aldus nog Ludo Permentier.
Engelbewaarder
Bij toonaangevend tekstbureau Schrijf.be (Mechelen) zien ze het niet anders: "Het is belangrijk dat de Taaltelefoon overeind blijft als "lobby" voor Standaard-Belgisch-Nederlands. Want ook die variant is correct. Neemt de Vlaamse input af? Dan dreigt de norm homogener Noord-Nederlands te worden, waardoor de twee taalgroepen nog meer van elkaar vervreemden. Tot er van een taalunie geen sprake meer is. (...) De Taaltelefoon levert een reële meerwaarde. Laagdrempelig, hyperprofessioneel en toegankelijk voor iedere taalgebruiker. En vooral: de engelbewaarder van het Belgisch-Nederlands."
Privatiseren? Veel succes!
Bedrijfsleider Wim Van Rompuy legt uit dat Schrijf.be op een bepaald moment héél ver stond met een volledig gratis onlineplatform dat rechtstreeks toegang bood tot alle adviezen van de vijf grote taalbronnen. "Welke taalgebruiker droomt niet van één plaats waar je één to-the-point-antwoord krijgt op je taalvraag, gestoeld op alle taaladviezen hierover?" Maar, zo zegt Wim Van Rompuy, het Genootschap Onze Taal wilde niet mee. "Een commerciële organisatie denkt dus beter érg goed na voordat die in een betaald telefonisch taaladviesavontuur stapt," aldus nog Wim Van Rompuy.
Toenemende vraag naar taaladvies
De taaladviesdienst van de Vlaamse overheid is in 1998 bij decreet ingesteld met als taak om kosteloos taaladvies te geven aan burgers in Vlaanderen. De Taaltelefoon bestaat nu ruim vijftien jaar en beantwoordde intussen meer dan 150.000 taalvragen van burgers.
Op routinevragen vinden steeds meer bezoekers zelf het antwoord op de websites Taaladvies.net en Taaltelefoon.be. Op Taaladvies.net staan meer dan 1500 taaladviezen met een vraag-en-antwoordstructuur en tientallen algemene adviesteksten.
De integratie van de Woordenlijst in de zoekfunctie van Taaladvies.net en het gebruik van automatische antwoordsuggesties dragen er ongetwijfeld toe bij dat nog meer mensen zelf het antwoord op hun taalvraag vinden.
De vraag naar taaladvies lijkt nog steeds fors toe te nemen. Dat valt uit de bezoekcijfers van Taaladvies.net af te leiden. Met 11,7 miljoen geconsulteerde pagina's (tegenover 4,4 miljoen in 2008) en 5,3 miljoen unieke bezoekers (cijfers 2013) is Taaladvies.net de belangrijkste internetreferentie voor taaladvieskwesties voor het Nederlands.
Taaladvies.net is zoals bekend een site van de Taalunie. De Taaltelefoon en (het Nederlandse Genootschap) Onze Taal beantwoorden voor Taaladvies.net de taalvragen uit Vlaanderen respectievelijk Nederland.
"Dus ook mensen die nooit rechtstreeks contact opnemen met de Taaltelefoon, worden door de Taaltelefoon geholpen," vult taalexpert Miet Ooms (Webred) aan.
Taalprofessionals
In haar opiniestuk op De Taalsector Online zegt Miet Ooms wat veel taalprofessionals denken: "Ook voor mensen die zelf professioneel met taal bezig zijn is de Taaltelefoon een onmisbare dienst. Zelfs de meest doorgewinterde vertaler, schrijver of journalist twijfelt wel eens en heeft niet altijd de tijd of het naslagwerk bij de hand om het uit te zoeken. Een telefoontje, een mailtje of een facebookbericht aan de Taaltelefoon, en je krijgt het antwoord dat je nodig hebt. En je weet dat het betrouwbaar is, want het komt van een expert. Dankzij de Taaltelefoon zijn taalprofessionals nog beter in staat degelijke en correcte teksten af te leveren binnen een redelijke termijn."
Afbouwen
Het oorspronkelijke besparingsvoorstel voor de Taaltelefoon behelsde de "afbouw" van de volledige werking van de Taaltelefoon: telefoon, e-mail, sociale media, taaltelefoon.be en de eerstelijnsadvisering voor Taaladvies.net.
"Dit is een efficiëntie-oefening," zei Benjamin Muylaert, de woordvoerder van minister-president Geert Bourgeois (N-VA) eind juni over dat voorstel. "De Dienst Kanselarij en Bestuur van de Vlaamse regering (waaronder de Taaltelefoon ressorteert - nvdr) stelt de afbouw van het extern taaladvies voor, maar de Vlaamse regering moet zich hier nog over buigen."
Wat betekent "afbouwen" eigenlijk precies in Belgisch-Standaard-Nederlands? Geleidelijk verminderen? Of geleidelijk afschaffen? Ontmantelen? Even de Taaltelefoon bellen.
Lees ook: Vijftien jaar Taaltelefoon
Meer info: http://www.schrijf.be/nl/blog/detail/afschaffing-taaltelefoon-bedreigt-belgisch-nederlands
Meer info: http://www.standaard.be/cnt/dmf20150630_01756800
Meer info: http://nederl.blogspot.be/2015/07/de-taaltelefoon-niet-privatiseren-wel.html
Meer info: http://www.standaard.be/cnt/dmf20150629_01754290
Meer info: De relevantie van de Taaltelefoon (opiniestuk)