Van de ruim 3 miljoen woongelegenheden in Vlaanderen zijn er ongeveer 150.000 of 5 procent sociale woningen. De sociale woningen maken ongeveer een vijfde van de huurmarkt uit. De behoefte aan bijkomende sociale huisvesting wordt op bijna 80.000 eenheden geraamd; op de wachtlijsten staan ruim 100.000 mensen. Vorig jaar kregen bijna 10.000 kandidaten een woning toegewezen. De gemiddelde wachttijd per toegewezen dossier bedroeg 1080 dagen.
Een van de voorwaarden om in Vlaanderen in aanmerking te komen voor de huur van een sociale woning, is dat de kandidaat-huurder zo nodig bereidheid toont om Nederlands te leren. Hij moet zich tot een inspanning verbinden.
De nieuwe Vlaamse regering wil van de kandidaat-huurder nu meer dan een inspanningsverbintenis. Ze wil een resultaatsverbintenis.
Ook van de inburgeraar zal resultaat worden verwacht. "We geven geen attest meer aan wie enkel de moeite gedaan heeft om in de les te zitten. We gaan enkel nog een attest geven als je ook een resultaat hebt behaald."
Wat is er precies gezegd?
Vuilbakken
In het tv-programma De Zevende Dag van 23 november 2014 zei Liesbeth Homans (N-VA), Vlaams minister van Wonen: "Ik vind dat als wij als gemeenschap een sociale woning ter beschikking stellen onder het mom van solidariteit - dat moeten we absoluut blijven doen - dat wij dan iets kunnen terugvragen. Dat is het verhaal van rechten en plichten. En ik merk in de grote wooncomplexen in steden als Antwerpen en Gent dat dat toch wel een van de grote problemen is: de mensen spreken geen Nederlands. En ik verwacht ook niet dat de mensen een boek van Hugo Claus kunnen lezen, ik verwacht dat de mensen aan de buren kunnen vragen "Op welke dag moet ik mijn vuilbak buitenzetten?" in plaats van gewoon elke dag hun vuilbak buiten te zetten." (Nvdr: we nemen aan dat de minister niet "onder het mom" maar "onder het motto" van solidariteit bedoelde.)
Liesbeth Homans benadrukt dat het niet de bedoeling is om ook maar iemand uit zijn huis te zetten of de toegang tot een woning te ontzeggen. Huisvesting is een grondwettelijk recht, ook van mensen die niet slagen voor een test of die geen bereidheid tonen om Nederlands te leren.
Heel laag niveau
Op de vraag wie er zal vaststellen of iemand Nederlands spreekt, antwoordt Liesbeth Homans: "Dat is een belangrijke taak voor het Huis van het Nederlands. Het Huis kan attesteren of iemand Nederlands spreekt. Dat zal een heel laag niveau zijn. Dus echt een heel laag niveau."
Bovendien zal er niemand gedwongen worden om lessen te gaan volgen. "Mensen kunnen dat Nederlands op allerlei manieren leren. Ik ga niet alle mensen dwingen om lessen te gaan volgen. Ik vind het bijvoorbeeld ook mogelijk dat iemand Nederlands leert omwille van het feit dat hij of zij actief is in het oudercomité van de kinderen, vrijwilligerswerk doet, in de sportclub bijvoorbeeld, op het werk bijvoorbeeld. En vanaf dat betrokkene zegt "Ik ben klaar om te bewijzen dat het niveau dat ik moet behalen, dat ik dat heb behaald." En het Huis van het Nederlands kan dat dan zeer eenvoudig attesteren," aldus de minister.
Ook voor Franstaligen
De nieuwe regel zal voor iedereen gelden. "Ook voor Franstaligen," zegt Liesbeth Homans. "Geen uitzonderingen, behalve dan natuurlijk bijvoorbeeld een oudere persoon die in het kader van gezinsherinnering naar Vlaanderen komt en die al aan het dementeren is en die dan ook nog eens analfabeet is. Op basis van medische attesteringen zullen er uitzonderingen worden voorzien."
Leefbaarheidsproblemen
De minister herhaalde: "Ik vind het niet meer dan normaal dat, als je beroep doet op een gemeenschapsvoorziening zijnde een sociale woning - en dat doen we met heel veel plezier - dat je dan ook een kleine inspanning levert om Nederlands te leren, om gewoon leefbaarheidsproblemen te voorkomen."
In het Vlaams Parlement, waar over de zaak plenair werd gedebatteerd, herhaalde Liesbeth Homans het nog een keer: "Ik blijf erbij dat ik het de normaalste zaak van de wereld vind, dat als wij vanuit de Vlaamse regering bepaalde middelen ter beschikking stellen in alle solidariteit en met heel veel begrip en met heel veel plezier, dat wij daar dan ook iets voor mogen vragen, en dat is: een zeer klein mondje Nederlands praten."
Een week later, in hetzelfde programma De Zevende Dag, verduidelijkte Vlaams Parlementslid Björn Anseeuw (N-VA): "Wie de keuze maakt om deel uit te maken van onze samenleving, maakt wat ons betreft geen vrijblijvende keuze. Daar mag wel iets tegenover staan. En om te kunnen samenleven moet je elkaar op zijn minst een beetje kunnen begrijpen. En wat stellen we vandaag vast? Dat er eigenlijk wel samenlevingsproblemen voortvloeien uit de taalproblemen die er vandaag zijn. (...) We moeten inderdaad naar een resultaatsverbintenis gaan. (...)"
Boetes
"Ik stel jammer genoeg vast dat er een groep is die wel kan maar echt niet wil. Die groep willen we niet langer met rust laten. Voor die groep is een stok achter de deur echt wel op zijn plaats," aldus Björn Anseeuw. Vandaag bedragen de boetes voor mensen die niet bereid zijn om Nederlands te leren gemiddeld twee maanden huur, wat overeenkomt met gemiddeld 440 euro. Uit cijfers van Liesbeth Homans blijkt dat er sinds 2011 vijf sociale huurders administratief werden beboet omdat ze weigerden Nederlandse lessen te volgen. Er werden 55 huurders in gebreke gesteld, maar "de grote meerderheid stelde zich evenwel tijdig in regel". De kandidaat-sociaal huurders die zich tot een inspanning moeten verbinden, moeten in de praktijk minstens 80 procent van de lesuren aanwezig zijn.
Volgens Björn Anseeuw heeft de minister zich geëngageerd om in overleg te treden met de Huizen van het Nederlands om realistische termijnen af te spreken waarbinnen het vereiste resultaat moet worden behaald. Ook het vereiste taalniveau ligt volgens hem nog niet vast. "Men zal trouwens ook meer dan één kans krijgen om te voldoen aan de taaltest."
Grondwettelijk Hof
Bedenkingen bij het vervangen van de inspanningsverbintenis door een resultaatsverbintenis had voormalig minister van Wonen Marino Keulen (Open VLD). Onder zijn ministerschap werd in 2008 de taalbereidheidsvereiste in de Vlaamse Wooncode ingevoerd. Marino Keulen zei in het Vlaams Parlement: "Je kunt wel een inspanningsverbintenis opleggen, maar geen resultaatsverbintenis. Als hier iemand met deze maatregel naar de rechtbank stapt, en u verliest dat geding, dan verliest u niet alleen de casus maar ook uw geloofwaardigheid als Vlaamse regering rond een heel delicaat punt. Zorg in de eerste plaats voor voldoende lessen Nederlands als tweede taal voor deze doelgroep."
Ontkoppelen
Volgens Björn Anseeuw is het wel degelijk mogelijk om een resultaatsverbintenis te verlangen, zolang je de taalvereiste niet aan het recht op huisvesting koppelt. Björn Anseeuw: "Wij maken die koppeling niet. Wij gaan nooit iemand een woning ontzeggen. Zelfs als iemand pertinent weigert om Nederlands te leren, dan nog zullen we hem de woning en het recht op wonen niet ontzeggen. Dat is de reden waarom het nieuwe beleid de toets van het Grondwettelijk Hof wel zal doorstaan."
Inburgering
Liesbeth Homans is ook minister van Inburgering. Ook voor het inburgeringsattest wil ze een resultaatsverbintenis invoeren. Alleen wie aan het einde van zijn inburgeringstraject slaagt voor de test kan het inburgeringsattest krijgen. "We geven geen attest meer aan wie enkel de moeite gedaan heeft om in de les te zitten. We gaan enkel nog een attest geven als je ook een resultaat hebt behaald."
Geert Bourgeois, in de vorige Vlaamse regering minister van Inburgering en nu minister-president, opperde eind 2012 al een koppeling van het inburgeringsattest aan het behalen van een zeker resultaat op een test. Naast het inburgeringsattest wilde de minister ook het inburgeringscertificaat invoeren. Anders dan het attest zou het certificaat wél na een evaluatietest worden uitgereikt aan de inburgeraar die het taalniveau A2 bereikt heeft. Zijn redenering was dat een bijkomend certificaat voor de inburgeraar een stimulans kan vormen om zijn integratie te bespoedigen. De nieuwe Vlaamse regering wil dus geen nieuw certificaat naast het bestaande inburgeringsattest, maar koppelt een resultaatsvereiste aan het attest.
Lees ook: Grondwettelijk Hof laat taalvereiste in Vlaamse Wooncode ongemoeid
Lees ook: Geen opmerkingen Raad van State over taalvereiste voor sociale woning
Lees ook: Taalvereisten op de sociale woningmarkt: voor en tegen
Lees ook: Ook VN begrijpt Vlaamse wooncode niet goed.
Lees ook: Moet taalniveau inburgeraars binnenkort van A1 naar A2?
Meer info: http://deredactie.be/cm/vrtnieuws/videozone/programmas/dezevendedag