Gent, 9 februari 2024, Luna Behaeghel - In 2022 schreef Treysi Terziyan in samenwerking met uitgeverij Nik-Nak (Zoersel) het vrolijke kinderboek Üç arkadaş - Drie vrienden - Three friends. In dit boek nemen drie vrienden je mee op een avontuurlijke meertalige reis langs Nederlandse, Turkse en Vlaamse verhalen, van Sinterklaas tot Kizkulesi.
Wat dit boek bijzonder maakt, is om te beginnen dat het eigenlijk twee versies in één boek zijn; kantel het boek en je leest het in een andere taal: naar keuze in een Nederlands/Turkse of Nederlands/Engelse versie. En ook bijzonder: dit kinderboek is een transtalig boek is. Een wat?
Een transtalig kinderboek
Üç arkadaş - Drie vrienden - Three friends (80 p.) is een meertalig boek. Dat is het niet alleen door zijn twee versies, maar ook door zijn “transtaligheid”. Transtalig betekent dat je verschillende talen door elkaar gebruikt zonder strikte grenzen tussen je talen toe te passen. Je schakelt tussen je talen midden in een gesprek of je mengt je talen vrij door elkaar.
Bekende vormen van transtaligheid zijn code-switching en code-mixing.
Code-switching is wanneer je midden in een gesprek van de ene taal naar de andere taal overschakelt; je spreekt afwisselend een zin in het Nederlands en een zin in het Engels, of je begint een zin in het Nederlands en eindigt hem in het Engels.
Code-mixing is wanneer je een woord of een paar woorden uit een andere taal gebruikt in dezelfde zin, maar zonder echt op de andere taal over te schakelen.
In dit boek komt transtaligheid enkel in de vorm van code-switching voor, waarbij het voornamelijk gaat om het wisselen van taal na het einde van een volzin. Voorbeeld: "Second, you both love reading. Als we over boeken praten, kunnen jullie uren doorgaan!"
Code-switching waarbij je - zonder enige pauze die de wissel aangeeft - switcht van taal binnen een en dezelfde zin komt in dit boek maar een enkele keer voor, zoals in dit voorbeeld: "They attained their murat and darısı bizim başımıza."
Gemiste kansen en mogelijke oplossingen
Andere vormen van transtaligheid, zoals het genoemde code-mixen komen in dit boek niet voor. Ook intra-word switching, waarbij je verschillende talen combineert binnen één enkel woord, komt er niet in voor. Een bekend voorbeeld is bubbeller, waarbij je het Nederlandse woord ‘bubbel’ combineert met de Turkse meervoudsvorm “-ler”.
Nog een andere vorm van transtaligheid die we missen, is tag-switching, waarbij je een tag in een andere taal toevoegt. Een voorbeeld zou zijn: “Hij komt morgen, doesn’t he?”
Naast het feit dat de auteur de kans heeft gemist om meer vormen van transtaligheid te laten zien, valt het te betwijfelen dat de meertalige leeservaring voor alle lezers even toegankelijk is. Zonder vertaling van de Turkse zinnen kun je je als lezer die het Turks niet (helemaal) beheerst enigszins uitgesloten voelen. Enkele suggesties die dit probleem kunnen oplossen: een woordenlijstje aan het einde van het boek met vertalingen van het Turks naar het Nederlands, of vertalingen tussen haakjes. Een andere mogelijkheid, zoals gebruikt in de Nederlands/Engelse versie, is dat de personages zelf vertalen. Voorbeeld: “Dert etme. Don’t worry, je leert het wel.”
Sterke punten
Dat het boek transtalig is, is op zich al een sterk punt natuurlijk. En er zijn er nog meer. Allereerst valt de stevige kaft op, ongetwijfeld goed bestand tegen de vrolijke drukte van kinderhanden, wild rondslingerende boekentassen en de niet te tellen (voor)leessessies die dit boek zal beleven.
Verder zijn de afbeeldingen een krachtig bestanddeel van dit boek. Ze passen perfect bij de verhalen, spreken tot de verbeelding en brengen het verhaal tot leven zonder de lezer te overdonderen. Het kleurenpalet is rustig en mooi.
Daarnaast is “Üç arkadaş - Drie vrienden - Three friends” ook beschikbaar als luisterboek. Met een QR-code luister je direct naar het boek, wat handig is voor kinderen die (nog) niet goed kunnen lezen.
En nog een ander positief aspect voor jonge lezers is dat de verhalen kort zijn. Hierdoor raken ze niet overweldigd door een te lange verhaallijn en keren ze ongetwijfeld vaker terug naar het boek om nieuwe avonturen te ontdekken.
Conclusie
“Üç arkadaş - Drie vrienden - Three friends” is een transtalig boek dat jonge (meertalige) lezers meeneemt op een boeiende reis langs verschillende culturen en talen. Het boek heeft sterke punten, waaronder de drie-talen-in-één-boek, de stevige kaft, de prachtige illustraties, de audioversie en de korte verhalen. En uiteraard voegt code-switching als vorm van transtaligheid een nieuwe dimensie toe aan de leeservaring. Hoewel Treysi Terziyan niet alle vormen van transtaligheid gebruikt in dit boek, laat ze op een creatieve en overtuigende wijze taaldiversiteit en meertaligheid in actie zien. Een echte aanrader voor jonge lezers!
ISBN: 978-949313665-6
Meer informatie over “Üç arkadaş - Drie vrienden - Three friends” vind je op de website van uitgeverij Nik-Nak.