De Vlaamse, Brabantse en Limburgse dialecten noemen we samen de Zuidelijk-Nederlandse dialecten.
Een prestatie die zonder corona zeker een groot feest had gekregen, is de lancering van de Database van de Zuidelijk-Nederlandse Dialecten.
Deze nieuwe database bevat meer dan 350.000 dialectwoorden. Een prestatie van de Vakgroep Taalkunde-Nederlands van de Universiteit Gent en het Instituut voor de Nederlandse Taal (INT, Leiden).
De lancering wordt op 30 september 2020 feestelijk gelivestreamd vanuit Gent.
De Database van de Zuidelijk-Nederlandse Dialecten (DSDD, Database of the Southern Dutch Dialects) integreert drie grote dialectwoordenboeken in een online platform of portaal, waar je als gebruiker dus meer dan 350.000 dialectwoorden kan opzoeken: (1) het Woordenboek van de Vlaamse Dialecten (WVD, met dialectwoordenschat uit West-Vlaanderen, Oost-Vlaanderen, Zeeuws-Vlaanderen en Frans-Vlaanderen), (2) het Woordenboek van de Brabantse Dialecten (WBD, met dialectwoordenschat uit Noord-Brabant, Antwerpen en Vlaams-Brabant) en (3) het Woordenboek van de Limburgse Dialecten (WLD, met de Limburgse dialectwoordenschat).
Dat de samenvoeging en standaardisering van deze drie grote dialectwoordenboeken, elk op zich al een werk van bijzonder lange adem door verschillende redacteuren op verschillende plaatsen (Gent, Leuven en Nijmegen) in een nieuwe virtuele omgeving technisch geen klein bier was, is evident. Aan het project is vier jaar gewerkt door een consortium van elf taalkundigen, informatici en geografen met middelen van het Vlaams Fonds voor Wetenschappelijk Onderzoek (FWO).
Geovisualisatie
Op het platform draait ook een geavanceerde kaartapplicatie, die de verspreiding van de dialectwoorden laat zien op een taalkaart. Die kaarten kan de gebruiker vervolgens naar smaak bewerken. Je kunt de legende en de kleur van de symbolen aanpassen, maar ook kaarten per provincie laten zien of het dialectgebied verkleinen of vergroten.
De lancering van het nieuwe dialectportaal vindt plaats op woensdag 30 september in de KANTL (Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal en Letteren) in Gent, maar door corona is het aantal genodigden daar zeer beperkt. De lancering is integraal via livestream te volgen van 14 tot 17 uur.
Oraal dialecterfgoed
Wannes Cappelle, ambassadeur van de Week van het Nederlands en frontman van Het Zesde Metaal, luistert de lancering op met bijpassende muziek in het West-Vlaams.
Luisteren naar dialect kun je ook met ‘Stemmen uit het verleden’, een nieuw samenwerkingsproject van de UGent met het INT. De bedoeling is om vele honderden dialectopnames uit de jaren 60 en 70 van mensen die hun levensverhaal vertellen in authentiek dialect, te transcriberen en taalkundig te verrijken, en om zo tot een Gesproken Corpus van de Zuidelijk-Nederlandse Dialecten (GCND) te komen.
Dankzij het corpus zal het niet enkel gemakkelijker worden om taalkundig onderzoek te doen naar de dialecten in Vlaanderen, maar zal ook een unieke audiocollectie levensverhalen ontsloten worden voor het brede publiek en zal het orale dialecterfgoed in Vlaanderen, Nederland en Noord-Frankrijk bewaard worden voor het nageslacht.
Fruit, taart en snoep
Overigens wordt er nog steeds gewerkt aan het WVD. Op 30 september verschijnt de nieuwste aflevering: Eten en Drinken. In die aflevering kun je proeven van Vlaamse dialectwoorden voor o.a. allerlei soorten fruit, taart en snoep.
Het volledige programma van de lancering van de Database van de Zuidelijk-Nederlandse Dialecten en alle praktische informatie is te raadplegen op de website van het INT.
Update 30 september 2020: het dialectportaal is nu open: http://dsdd.ivdnt.org/DSDD/search