Hoe maak je lexicaal erfgoed toegankelijk voor een breed publiek?
Bij uitgeverij Scriptum is het boekje "Klimaatschieter, dwangzoen en kastelen in Spanje" verschenen van de hand van de historisch taalkundigen Dirk Geirnaert en Roland de Bonth met medewerking van Katrien Depuydt en naar een idee van Laura van Eerten.
Het boekje presenteert een selectie vergeten woorden en uitdrukkingen die beschreven staan in de historische woordenboeken van het Instituut voor de Nederlandse Taal (INT, Leiden) en in de loop der tijden uit het Nederlands zijn gewist.
"Klimaatschieter, dwangzoen en kastelen in Spanje" (144 blz.) is een toegankelijk boekje dat ingaat op de betekenis en herkomst van vergeten woorden en uitdrukkingen, en op de soms merkwaardige gebruiken die daarmee samenhangen.
De auteurs nemen de lezer mee terug in de taal: "De woorden klimaatschieter en dwangzoen uit de titel doen modern aan, maar het zijn termen die het Nederlands niet meer kent. Ze zijn door de tijd uit onze taal gewist, net zoals de uitdrukking kastelen bouwen in Spanje. Dat geldt ook voor asvijster, dobbelschool, jeukstaart, venusjanker en de andere woorden die in dit boekje behandeld worden. Ooit woorden waarvan we wisten wat ze betekenden, maar die nu vergeten zijn."
Historische woordenboeken online en Delpher
De vergeten woorden en uitdrukkingen uit dit boekje zijn terug te vinden in de historische woordenboeken van het INT en dan in de eerste plaats in het Middelnederlandsch Woordenboek (MNW) en het Woordenboek der Nederlandsche Taal (WNT). Deze woordenboeken zijn, samen met het Oudnederlands Woordenboek (ONW) en het Vroegmiddelnederlands Woordenboek (VMNW), online te raadplegen op gtb.ivdnt.org.
De citaten die de geselecteerde woorden illustreren, komen uit de historische woordenboeken of uit Delpher, de website die toegang biedt tot een gigantische verzameling Nederlandse boeken, kranten en tijdschriften.
Stille hoop
De samenstellers, die aan het INT verbonden zijn, zeggen soms de stille hoop te koesteren dat een item ooit terug in de taal mag keren en dat dit boekje daar nog extra bij kan helpen. Wie weet ...
Ten slotte is het nog aardig om te vermelden dat de illustraties in het boek zijn vervaardigd door Frank Landsbergen, niet alleen computerlinguïst bij het INT maar ook een verdienstelijk tekenaar.
ISBN: 9789463192057
Meer lexicaal erfgoed biedt de rubriek "Terug in de taal" op de website van het INT.
Meer info over "Klimaatschieter, dwangzoen en kastelen in Spanje" is te raadplegen op de website van uitgeverij Scriptum.
Ontdek Delpher.