Lezen, wat brengt dat eigenlijk op? Heeft lezen een economisch nut? Wat doet lezen voor ons welbevinden? Zet lezen echt aan tot nadenken? Vergroot lezen het inlevingsvermogen? Kan lezen echt troost en ontspanning bieden? Bevordert lezen de mentale en fysieke gezondheid? Natuurlijk, zullen boekenliefhebbers zeggen. Maar wat zegt de wetenschap?
En ook: leesplezier, wat is dat eigenlijk juist? Kan iedereen plezier beleven aan lezen?
Vijf organisaties organiseren op vrijdag 8 december 2017 in Brussel samen de Dag van het Leesplezier.
De initiatiefnemers van de Dag van het Leesplezier zijn Netwerk Basiseducatie, het Vlaams ondersteuningscentrum voor het volwassenenonderwijs (Vocvo), Iedereen Leest, LINC (Centrum voor Lezen en Informatie) en CANON cultuurcel (de cultuurcel van het Vlaams Ministerie van Onderwijs en vorming).
De Dag van het Leesplezier is een initiatief voor lesgevers in de basiseducatiesector met als doel ideeën en goede praktijken in verband met leesbevordering uit te wisselen.
Lezen brengt op
Voor de openingslezing komt schrijver, onderzoeker en journalist Emy Koopman. Zij promoveerde vorig jaar op een proefschrift over de effecten van literair lezen op empathie en reflectie. Ze onderzocht intussen ook effecten van creatief schrijven op lezen.
Emy Koopman: "Als het gaat over de opbrengsten van lezen, gebeurt dat vaak in termen van economisch nut. Een hogere leesvaardigheid leidt tot betere schoolprestaties en grotere kansen op de arbeidsmarkt. Dit is mooi, maar lezen biedt nog zoveel meer. Daar zijn boekenliefhebbers tenminste van overtuigd. Zo zeggen Hans en Monique Hagen, schrijversechtpaar en samen de huidige Kinderboekenambassadeur: ‘Wij geloven echt dat lezen je gelukkiger maakt. Het is heerlijk om meegesleurd te worden in een verhaal, je eigen besognes te vergeten. Bovendien kun je letterlijk in het hoofd van iemand anders kijken’."
De wetenschap is zich de laatste decennia steeds meer bezig gaan houden met de vraag wat lezen doet voor ons welbevinden. Ook ons vermogen om ons in te leven in anderen heeft meer aandacht gekregen binnen het lezersonderzoek. Zijn de wetenschappelijke bevindingen even positief als de vaak hooggespannen verwachtingen?
Emy Koopman zal ingaan op vier mogelijke "opbrengsten" van lezen: het aanzetten tot nadenken, het vergroten van het inlevingsvermogen, het bieden van troost en ontspanning, en het bevorderen van mentale en fysieke gezondheid.
Workshops
Na de middag staan er workshops op het programma, bedoeld voor wie meer wil lezen in de les en daarvoor inspiratie en inspirerend materiaal zoekt.
De tips zijn zeker niet enkel bedoeld voor in de taalles. De Dag van het Leesplezier wil juist aanmoedigen dat je in élke cursus kan lezen en werken aan leesplezier.
"We gaan bekijken waar en hoe we veel / meer kunnen lezen met onze cursisten in de basiseducatie. Wat kan leesplezier voor hen betekenen en hoe kunnen we dit voor alle cursisten realiseren? Bedoeling is dat de deelnemers naar huis gaan met een duidelijke visie op leesplezier en een koffer vol goede ideeën en methodieken om zelf aan de slag te gaan."
In een eerste workshop komt Siska Goeminne spreken over het Vertelsalon.
"Met poëzie verkennen we onze eigen verhalen. Eerst genieten we van woorden. Van de gedachten in de gedichten. Om daarna zelf te kunnen vertellen. Over wie we zijn, wie we missen, waar we van dromen. Over onze kinderen, ouders, geliefden."
In een tweede workshop gaat het ook over het lezen van informatie.
"Leesplezier ontstaat ook als je iets leest dat je interesseert, boeit, verrast ... dus ook informatie is een bron van leesplezier. Hoe kun je werken met informatieve bronnen en zo het lezen van je cursisten bevorderen?"
In een derde workshop komt ook het lezen met de allerzwakste lezers aan bod.
"Stimuleren van lezen bij de allerzwakste lezers gaat ook over plezierig omgaan met woorden, zinnen en verhalen. Niet de techniek van het leren lezen, maar de techniek van het leren genieten staat voorop. We gaan ook in op zeer uiteenlopende, creatieve, kleinere en grotere werkvormen."
In een vierde workshop zoomt Marit Trioen in op prentenboeken.
"Iedereen houdt van verhalen. Ook – of misschien in het bijzonder – laaggeletterde cursisten. Prentenboeken zijn ideaal: ze zijn kort en het verhaal wordt visueel ondersteund. Bovendien heeft het voorlezen van prentenboeken aan anderstalige cursisten dezelfde voordelen als het voorlezen aan kinderen in de moedertaal. In deze workshop leer je waarom werken met prentenboeken bij laaggeletterde volwassenen belangrijk is, welke prentenboeken geschikt zijn en met welke werkvormen je hierbij aan de slag kan."
An Bistmans van het Centrum voor Basiseducatie Gent komt in een workshop vertellen over leesgroepen allerlei, vertelwandelingen, auteurslezingen, leespartners, een leeskar, leesmomenten, bibliotheekbezoeken.
LINC vzw ten slotte komt het project "Thuis in taal" voorstellen.
"Anderstalige kinderen die hun thuistaal goed beheersen, hebben het gemakkelijker om Nederlands of een andere taal te leren. Daarom is voorlezen in de eigen taal belangrijk. In deze workshop geven we argumenten om anderstalige ouders hiervoor te enthousiasmeren. We belichten het project "Thuis in taal’, een initiatief van de provincie Vlaams-Brabant om het voorlezen in de thuistaal te bevorderen en zo de Nederlandse taalverwerving te stimuleren. Hiervoor werden koffers met boeken in andere talen samengesteld. Uit dat aanbod tonen we een selectie."
Infobundel
Naar aanleiding van de Dag van het Leesplezier verzamelde Ludwine Liefooghe (Vocvo) meer dan zeventig artikelen, websites en andere kennisbronnen in een infobundel die via onderstaand webadres in pdf kan worden gedownload.
Alle bronnen houden verband met leesplezier. Ze zijn ook allemaal kort becommentarieerd. Ludwine Liefooghe zocht en vond materiaal bij DocAtlas, Google, Klascement, Klasse, de Vocvo-bibliotheekcatalogus en Wablieft.
Download de informatiebundel (pdf): https://www.vocvo.be/sites/default/files/Leesplezier.pdf