“Als je geluk hebt, ontmoet je een dier dat met je wil praten. Als je nog meer geluk hebt, ontmoet je een dier dat de tijd en de moeite neemt je te leren kennen. In mijn ervaring zijn de meeste dieren niet te beroerd om een praatje te maken. Ze zijn ook genereus in wat ze bereid zijn te vertellen."
"Met sommige dieren kun je hechte relaties aangaan. Zo’n relatie kan je niet alleen veel over het dier in kwestie leren, maar ook over taal, en over jezelf. Andere dieren hebben een eigen perspectief op de wereld. Mee kunnen kijken door hun ogen verrijkt je eigen leven en laat het anders zien."
"Veel mensen reizen om hun horizon te verbreden en nieuwe ervaringen op te doen, en om nieuwe culturen te leren kennen. Op iedere straathoek zijn echter al talloze culturen te vinden – van mieren en duiven en katten en hazen en koeien, het is maar net waar je woont.”
Dat zegt Eva Meijer in het voorwoord van haar boek Dierentalen. Dierentalen gaat over de talen waarmee dieren onderling en met mensen communiceren. De auteur onderzoekt in dit boek ook wat de betekenis is van die talen voor hoe we denken over dieren en over taal. In ieder geval communiceren dieren veel uitgebreider dan tot nu toe werd gedacht.
Mensentaal en woorden voor ‘mens’
Eva Meijer: “Dolfijnen noemen elkaar bij hun naam. Bijen hebben dansjes waarin ze symbolisch informatie doorgeven. Prairiehonden waarschuwen elkaar voor mensen en beschrijven daarbij hun formaat en snelheid, de kleur van hun kleding, objecten die ze bij zich hebben en haarkleur.
Deze dieren zijn geen uitzondering. Overal in het dierenrijk worden talen gesproken. Penseelaapjes kennen zelfs taalonderwijs: ze leren hun jongen elkaar te laten uitpraten.”
In Dierentalen (176 blz.) bespreekt Eva Meijer recent wetenschappelijk onderzoek naar dierentalen. Zo maakt de lezer kennis met bordercollie Chaser, die de namen van 1022 voorwerpen kent. Ook ontdekt hij dat olifanten in gevangenschap menselijke woorden kunnen overnemen en dat wilde olifanten een woord voor ‘mens’ hebben.
“Steeds weer blijkt dat dieren veel complexer met elkaar communiceren dan we dachten. Wetenschappers worstelen met de grammatica van inktvissen die met ingewikkelde kleurpatronen op hun huid communiceren. Digitale technieken worden ingezet om de liedjes van vleermuizen en bultruggen in kaart te brengen en te duiden.”
Wat is taal?
Onderzoek naar dierentalen roept ook filosofische vragen op. Eva Meijer: “Kunnen we communicatie van andere dieren taal noemen? Kunnen we met andere dieren praten, en hoe dan? Is de taal van mensen speciaal, of zijn alle talen op hun eigen manier speciaal? Wat is taal eigenlijk? Moeten we dieren anders benaderen nu ze talig blijken te zijn?"
De auteur
Eva Meijer is filosoof, schrijver en singer-songwriter. Ze schreef de romans Dagpauwoog en Het schuwste dier. Naast performances, muziektheatervoorstellingen en installaties maakt ze ook tekeningen en foto’s, video’s en afleidingsmateriaal voor varkens. Eva Meijer promoveerde in september 2017 in de filosofie op een proefschrift over de politieke stem van het dier getiteld "Political Animal Voices" aan de Universiteit van Amsterdam, waar ze ook lesgeeft.
Dierentalen is een uitgave van de Internationale School voor Wijsbegeerte (Leusden, NL). De Internationale School voor Wijsbegeerte (ISVW) is in 1916 opgericht door Frederik van Eeden. De school heeft geen winstoogmerk en heeft als doel filosofie te bevorderen. Inkomsten haalt ze uit de eigen uitgeverij en een landgoed met conferentieoord nabij Utrecht (Landgoed ISVW).
Op vimeo is een uitgebreide video te bekijken waarin Eva Meijer over haar boek Dierentalen spreekt.
ISBN: 9789491693748
Meer info: https://isvw.nl/Shop/dierentalen/
Meer info: https://isvw.nl/
Meer info: https://vimeo.com/186425800