Fans die zonder toestemming van de filmproducent ondertitels maken en delen, handelen tegen de wet. Dat vonnist de rechtbank Amsterdam in een zaak van een fansubber en Stichting Laat Ondertitels Vrij tegen "auteursrechtenwaakhond" Stichting Brein.
In dit artikel leest u uitgebreid over het vonnis, maar ook over de oplossingen voor ondertitels die Netflix en YouTube hebben ontwikkeld.
En over de nieuwe Presentation Translator van Microsoft.
De rechter oordeelt dat voor de vervaardiging en de openbaarmaking van ondertitels (bij buitenlandse niet-Nederlandstalige filmwerken) in beginsel toestemming nodig is van de rechthebbende op het filmwerk.
De rechter redeneert dat op dialogen die in een film worden uitgesproken auteursrecht rust. Bij het vervaardigen van ondertitels worden dialogen vertaald. Ook als de vertaling niet letterlijk is, moeten ondertitels als een vertaling van dialogen in een film worden aangemerkt. En aangezien de (Nederlandse) auteurswetgeving een vertaling als een verveelvoudiging aanmerkt, moeten ondertitels als verveelvoudiging worden aangemerkt. En daarvoor is de toestemming van de auteursrechthebbende nodig.
Ondertitels kunnen volgens de rechter weliswaar een zelfstandig werk zijn, maar dat brengt op zichzelf niet met zich dat om die reden geen toestemming van de auteursrechthebbende op het filmwerk gevraagd moet worden. Het brengt slechts met zich dat er twee auteursrechten op de ondertitels rusten: het recht van de auteursrechthebbende op het oorspronkelijke werk en het recht van de maker van de ondertitels op de ondertitels.
Of ondertitels een zelfstandig werk zijn, kan niet in zijn algemeenheid worden bepaald, maar moet geval per geval concreet worden beoordeeld. Daarbij moet worden beoordeeld in welke mate de ondertitels auteursrechtelijk beschermde trekken van het oorspronkelijke werk vertonen. Dus zelfs als in het concrete geval het verschil tussen de oorspronkelijke dialogen en de als een nieuw zelfstandig werk te beschouwen ondertitels zeer groot zou zijn, zou nog steeds toestemming van de auteursrechthebbende op het originele werk nodig zijn voor het maken en openbaar maken van de ondertitels.
De rechter gaat verder akkoord dat ondertitels onder het bereik van het Europees Verdrag van de Rechten van de Mens vallen en een vorm van het verstrekken van inlichtingen of denkbeelden zijn. Maar wie zich in een concreet geval op de vrijheid van meningsuiting wil kunnen beroepen om een werk zonder toestemming van de auteur te vertalen of te ondertitelen, moet minstens kunnen aanvoeren wat zijn belang is dat ertoe noopt dat het ene grondrecht (informatievrijheid) boven het andere grondrecht (intellectueel eigendomsrecht van de auteur) zou moeten staan.
Verder voerde de Stichting Laat Ondertitels Vrij (SLOV) nog aan dat de ondertiteltechniek sinds de invoering van de auteurswet significant is gewijzigd. De rechter gaat akkoord dat de techniek is veranderd, maar het ondertitelen als handeling valt nog steeds onder de auteurswet. Het is niet omdat de techniek is geëvolueerd dat de auteurswet nu anders moet worden geïnterpreteerd.
SLOV
De Stichting Laat Ondertitels Vrij komt op voor de rechten van makers en gebruikers van ondertitels bij televisie- en filmwerken. SLOV behartigde in deze rechtszaak ook de belangen van een fansubber, een particulier die in eigen beheer ondertitels maakte, deze via het internet ter beschikking stelde aan derden, en daarop door Stichting Brein werd aangesproken met onder meer een voorstel tot minnelijke schikking. De particulier maakte deel uit van het Simply Releases Team, een collectief van fansubbers dat intussen is opgeheven.
Brein
Stichting Brein heeft als doel de onrechtmatige exploitatie van informatie te bestrijden. De stichting probeert haar doel onder meer te bereiken door processen te voeren waarin ze de bescherming van de rechten van haar leden eist alsook de vergoeding van de schade die haar leden lijden ten gevolge van onrechtmatige exploitatie van informatie.
Brein is blij met het vonnis: "Met deze uitspraak in de hand zal het voor Brein makkelijker zijn te handhaven tegen illegale ondertitelaars en tegen sites en diensten die illegale ondertitels verzamelen en toevoegen aan films en tv-series uit illegale bron."
Netflix
Volgens streamingdienst Netflix is er een tekort aan professionele Nederlandse ondertitelaars.
Netflix gaat voortaan ondertitelaars rekruteren bij zijn gebruikers. Iedereen die slaagt voor de online vertaaltest (Hermes), mag bij Netflix als ondertitelaar aan de slag. Netflix betaalt 9,5 dollar per minuut voor Nederlandse ondertitels bij Nederlandse content (intralinguale ondertitels). Voor Nederlandse ondertitels bij Engelse content (interlinguale ondertitels) betaalt Netflix 11,50 dollar per minuut aan content. In deze prijs is kwaliteitscontrole, conformiteit en levering op het Netflix-platform inbegrepen. Netflix nodigt zowel zijn zogenaamde fullfillment partners als de individuele beroepsondertitelaar en verder iedereen met ervaring in ondertiteling uit om de Hermestest af te leggen.
Community Contributions
Bij YouTube (Google) hebben gebruikers al langer de mogelijkheid om inhoud, maar ook titels en beschrijvingen van video's te ondertitelen: Community Contributions.
Volgens YouTube worden er op de site een tachtigtal talen gesproken en zijn er al een miljoen gebruikers die video's van andere gebruikers ondertitelen. Bij YouTube werken de fans gratis. Volgens YouTube wordt er iedere minuut meer dan driehonderd uur nieuwe videocontent opgeladen.
Presentation Translator
Microsoft lanceerde vorige week de Presentation Translator: realtimeondertiteling bij je PowerPointpresentatie. Voor een live publiek dus. Daarbij worden geen professionele ondertitelaars of fans ingezet maar vertaaltechnologie (lees: machinevertaling en kunstmatige intelligentie).
Kijkers of luisteraars in de zaal of op afstand krijgen de ondertitels tijdens je presentatie simultaan te zien op hun eigen apparaat of op het scherm met de PowerPoint-slides. Deze service is beschikbaar in dezelfde talen waarin Skype Translator kan chatten en tolken. Skype is een dienst van Microsoft.
Skype Translator is nog in preview-modus, maar kan toch al chatten in een zestigtal talen. Je Skype-gesprek simultaan tolken kan al in Arabisch, Chinees (Mandarijn), Duits, Engels, Frans, Italiaans, Portugees (ook Braziliaans Portugees), Russisch of Spaans. Nog geen Nederlands dus.
De Presentation Translator is een ontwikkeling van Microsoft zelf. Het komt uit The Garage, een innovatieplatform van Microsoft, en werkt "gewoon" op basis van de eigen Microsoft Translator Text and Speech API's.Dit hadden we dus ook zelf kunnen ontwikkelen ;-)
De Presentation Translator wordt aangeboden als een Office add-in. Concreet moet je je presentatie in een van de tien bovengenoemde "Speech"-talen doen. De gebruikers kunnen de ondertitels in real time te zien krijgen in de zestig "Text"-talen.
En ja, als presentator kun je de speech recognition engine customizen met je eigen woordenschat, terminologie, product-, plaats- en andere eigennamen.
En u? Wat vindt u van de ontwikkelingen op het gebied van ondertitelen? Als auteur van oorspronkelijk werk? Als vertaler? Als presentator? U kunt reageren op dit artikel of uw standpunt voor publicatie zenden naar
Meer info: https://www.facebook.com/laatondertitelsvrij/
Meer info: https://stichtingbrein.nl/public/20170420%20SLOV%20vonnis%20NN.pdf
Meer info: https://stichtingbrein.nl/nieuws.php?id=450
Meer info: https://support.google.com/youtube/topic/7295414?hl=en&ref_topic=3014331
Meer info: https://medium.com/netflix-techblog/the-netflix-hermes-test-quality-subtitling-at-scale-dccea2682aef
Meer info: https://tests.hermes.nflx.io/
Meer info: https://support.google.com/youtube/topic/7295414?hl=en&ref_topic=3014331
Meer info: https://www.microsoft.com/en-us/garage/project-details.aspx?project=translator-ppt