Update 21 januari 2017: het Combinatiewoordenboek is nu integraal en gratis online beschikbaar.
Boodschappen doen. Inlichtingen inwinnen. De bus nemen. Geduld oefenen. Zo evident zulke vaste combinaties voor de moedertaalspreker klinken, zo lastig zijn ze voor wie Nederlands leert. In zijn Combinatiewoordenboek zegt Piet de Kleijn van bijna 3000 substantieven met welke werkwoorden ze een vaste verbinding aangaan. Het resultaat? Meer dan 60.000 combinaties.
Bij uitgeverij Rozenberg Publishers (Amsterdam) is nu de derde druk van het Combinatiewoordenboek van Piet de Kleijn verschenen, voluit het ‘Combinatiewoordenboek Nederlandse substantieven met hun vaste verba’. Dit woordenboek is nog steeds het enige combinatiewoordenboek voor het Nederlands. Het was in de eerste plaats bedoeld voor wie Nederlands leert. Voor deze druk heeft de auteur het doelpubliek verbreed naar vertalers, auteurs, tekstschrijvers en verder iedereen die al eens naar het best passende werkwoord bij een substantief zoekt.
Vaste verbindingen
Het Nederlands kent duizenden vaste verbindingen of collocaties, zoals ‘boodschappen doen’ (en niet ‘halen’), ‘inlichtingen inwinnen’ (en niet ‘vragen’). Dit soort combinaties vind je wel in de meeste woordenboeken terug, maar nergens worden ze systematisch beschreven. Dat gebeurt wel in dit Combinatiewoordenboek (1331 blz.). Het boek geeft van bijna 3000 zelfstandige naamwoorden de bijbehorende vaste werkwoorden. Dat levert voor de derde druk van dit woordenboek meer dan 60.000 combinaties op. Dat zijn er 15.000 meer dan in de tweede druk (2006). Ook wordt elke combinatie met een voorbeeldzin geïllustreerd.
Structuur
In het ‘Combinatiewoordenboek. Nederlandse substantieven met hun vaste verba’ zijn de substantieven alfabetisch geordend. Als ze met meerdere werkwoorden een vaste verbinding kunnen vormen, is er een onderscheid gemaakt tussen verbindingen waarbij het substantief onderwerp is (‘de hand trilt‘) en waarbij het voorwerp is (‘de bus nemen’). Verder wordt binnen een werkwoordenreeks een logische volgorde aangehouden, bijvoorbeeld eerst de verbindingen die een begin aanduiden (‘de noodtoestand afkondigen’), dan een aanwezigheid (‘de noodtoestand heerst’) en ten slotte een einde (‘de noodtoestand opheffen’). Synoniemen staan naast elkaar: ‘de tak ondersteunen / stutten’.
Beperking
De samensteller heeft zich bewust beperkt tot de vaste verbindingen substantief–werkwoord, omdat dit type verbinding in het Nederlands het vaakst voorkomt. Vaste verbindingen van een bijvoeglijk naamwoord met een zelfstandig naamwoord (zachte stem) of van een werkwoord met een voorzetsel (wachten op) zal je hier niet in vinden. Ook idiomen, zoals ‘zich omdraaien in zijn graf’, zijn niet opgenomen.
Geen enkel woordenboek is compleet, ook dit niet. De belangrijkste beperking in dit boek is die van de zelfstandige naamwoorden. Het zijn er ongeveer 2800 in het totaal, geselecteerd op frequentie, aantal vaste verbindingen en praktisch nut voor de gebruiker. Er is wel naar gestreefd om de lijst werkwoorden die een vaste verbinding vormen met de geselecteerde zelfstandige naamwoorden zo compleet mogelijk te maken.
De auteur
Piet de Kleijn heeft een ruime ervaring op het gebied van Nederlands als tweede of vreemde taal. Hij was jarenlang medewerker van het Certificaat Nederlands als Vreemde Taal en doceerde taalverwerving aan de universiteit van Louvain-la-Neuve.
In 2007, een jaar na de tweede druk van zijn Combinatiewoordenboek, schreef Piet de Kleijn "Goed verbonden", een oefenboek voor studenten Nederlands (als tweede of vreemde taal) die gericht willen oefenen op de vaste verbindingen substantief-verbum (ISBN 9789051709063).
Verder schreef hij samen met Elie Nieuwborg het Basiswoordenboek Nederlands, waarvan de eerste druk in 1986 verscheen. Het Basiswoordenschat Nederlands is een verklarend woordenboek voor wie Nederlands als vreemde taal leert (9789001470913).
Piet de Kleijn is ook auteur van Alexander (1986), een leerboek ter uitbreiding van de Nederlandse woordenschat van anderstaligen, en coauteur van de serie Help (eerste druk 1988), een leermethode Nederlands voor anderstaligen.
In 1996 schreef hij een verhalenbundel voor beginnende volwassen lezers van het Nederlands, bedoeld als taaloefenstof in het kader van cursussen NT2: Het stoplicht.
ISBN: 9789036103848
Meer info: http://rozenbergps.com/WP_2012/?wpsc-product=piet-de-kleijn-combinatiewoordenboek-nederlandse-substantieven-met-hun-vaste-verba
(Miet Ooms)