Politierechter Peter D"Hondt (Dendermonde) sprak eind mei een beklaagde vrij omdat er geen tolk kwam opdagen. De zaak was al twee keer verdaagd, telkens omdat er geen tolk kwam opdagen. "Als ik iemand moet veroordelen die niet begrijpt waarom ik hem veroordeel, dan pas ik."
Gerechtstolken voelen de malaise bij justitie aan den lijve (en in de portemonnee). Loopt de sector leeg?
In een Nederlandstalige rechtbank in België mag enkel in het Nederlands recht worden gesproken, in een Franstalige rechtbank enkel in het Frans. Concreet betekent dat dat een Nederlandstalige rechter die goed Frans kan en een Arabischtalige beklaagde die goed Frans kan ter zitting niet met elkaar in het Frans horen te spreken - ook niet als de gevraagde tolken niet komen opdagen.
Politierechter Peter D"Hondt sprak eind mei een beklaagde, die aan een school in Waasmunster een rood licht zou hebben genegeerd, vrij omdat de tolken Arabisch-Nederlands niet kwamen opdagen en een tolk Frans-Nederlands evenmin beschikbaar was.
De rechter zei daarover kort: "Een gebrek aan een behoorlijke vertaling tijdens de zitting heeft als gevolg dat de beklaagde geen eerlijk proces krijgt."
Basics
Het Laatste Nieuws citeert Peter D"Hondt nog als volgt: "Als ik iemand moet veroordelen die niet begrijpt waarom ik hem veroordeel, dan pas ik. De "basics" van een eerlijke justitie zijn het wederwoord en het recht op verdediging. Als daaraan niet voldaan is, kan een rechter geen uitspraak doen. Anders zijn we zoals China of Birma."
Waarom waren er geen tolken?
Dat de tolken niet kwamen opdagen, heeft volgens José D"Hoore, voorzitter van de Beroepsvereniging voor Beëdigd Vertalers en Tolken (BBVT), alles te maken met het slechte betaalgedrag van justitie. Steeds meer tolken willen niet meer voor justitie werken.
In het journaal van 30 mei op Radio 1 zei José D"Hoore: "Dit is uiteraard geen goed signaal voor het gerecht, maar wel een goed signaal voor de minister. Het probleem is dat tolken al jarenlang onderbetaald worden en veel te laat betaald worden. Wij worden regelmatig na een paar maanden betaald. Dat is het grote probleem. Tolken willen niet meer (voor justitie) gaan werken. Er is een extra budget aangekondigd, maar dat is alleen maar goed om de achterstallen weg te werken. U moet weten dat het jaarbudget voor tolken en vertalers tussen 15 en 16 miljoen schommelt. En dat is elk jaar te weinig."
BBVT
De BBVT werd eind november vorig jaar na een lange consultatieronde in de verschillende gerechtelijke arrondissementen opgericht door negentien vertalers en tolken die hun belangen beter verdedigd willen zien. "We willen onze belangen verdedigd zien door een echte beroepsvereniging uitsluitend van, voor en door beëdigd vertalers en tolken," verduidelijkt José D"Hoore.
De BBVT stelt zich tot doel te waken over de waardigheid, de onafhankelijkheid en de kwaliteit van de titel van beëdigd vertaler en/of tolk. Verder wil ze de beroepsactiviteit van haar leden verdedigen en ontwikkelen en bij het brede publiek een betere kennis van de taken en opdrachten van de beëdigd vertaler en/of tolk bevorderen. Ten slotte wil de vereniging ook de uitoefening van de vertaal- en tolkopdrachten vergemakkelijken.
In een mededeling naar aanleiding van de studiedag over het nationaal register voor gerechtsvertalers en -tolken op 16 juni in Brussel noemt de BBVT de manier waarop justitie de gerechtstolken behandelt "economische uitbuiting".
Broodroof
Overigens komen niet alleen in Dendermonde tolken niet opdagen. Door de aanhoudende problemen met de toegang tot het Brusselse Justitiepaleis en het feit dat tolken en vertalers in tegenstelling tot advocaten geen toegangsbadge krijgen, bedanken steeds meer tolken voor een opdracht in Brussel. "Door de toegangsproblemen kunnen gerechtstolken regelmatig zelfs helemaal geen prestaties leveren. Ze worden dan naar huis gestuurd met enkel een lage wachtvergoeding, zonder een gegarandeerd minimum, en worden als het ware gebroodroofd door de malaise binnen justitie. Steeds meer tolken haken hierdoor af en weigeren nog opdrachten in Brussel uit te voeren," zegt Henri Boghe, algemeen secretaris van de BBVT.
"Gerechtstolken zijn de dupe van het rampzalige personeelstekort en het schrijnend tekort aan middelen bij justitie. De tolken stellen zich flexibel op, spannen zich in om zich tijdig aan te bieden op de zittingen, maar verliezen dagelijks heel wat tijd om de gebouwen binnen te geraken. Tolken en vertalers die soms meerdere keren per dag de justitiegebouwen in Brussel moeten betreden om opdrachten uit te voeren, moeten telkens opnieuw de controle doorlopen," aldus nog Henri Boghe.
Leegloop
De BBVT berekende dat het aantal inzetbare gerechtsvertalers en -tolken op minder dan een jaar tijd is geslonken van ongeveer 5000 in 2013 tot ongeveer 2000 in 2014. Deze ontwikkeling is ongetwijfeld vooral een gevolg van de verplichting om een ondernemingsnummer te voeren en de vorig jaar ingevoerde btw-plicht. De bijklussers zijn daardoor massaal uit de markt gevallen. "Maar door de aanhoudende laattijdige betalingen, de voorafbetaling van btw sinds midden 2013 en de voorafbetaling van sociale lasten wordt het voor de overblijvende beëdigd vertalers en tolken almaar moeilijker om het in de sector vol te houden," aldus nog de BBVT.
In hun toespraak op de studiedag over de registerwet zeiden Albina Demaku (secretaris BBVT) en Dahlia Irom (bestuurslid BBVT) nog: "Verder wijzen we op het feit dat in 2014 de btw-plicht werd ingevoerd, maar er bij de begroting van 2014 en 2015 geen extra budget is voorzien om die 21% uit te betalen, wel integendeel. Dit heeft de situatie nog eens bemoeilijkt. (...) Om de leegloop van de sector tegen te gaan, zal justitie met de marktprijzen rekening moeten houden. (...) De vergoeding van vertalers Frans-Nederlands is nu een hongerloon. Frans en Nederlands zijn landstalen met grote volumes vertaalwerk. De prijs van de vertaling zodanig laag houden dat vertalers er niet van kunnen overleven, is geen oplossing."
Auteur: Dries Debackere