"Het hardnekkige vooroordeel dat dialect spreken door kinderen ten koste gaat van hun beheersing van het Nederlands, moet via een campagne worden ontzenuwd. Meertaligheid is juist goed voor kinderen."
Dat zegt Leonie Cornips in De Limburger/Limburgs Dagblad van 10 april 2015 en in een uitgebreid interview op TV Limburg op 15 april. Prof. dr. Leonie Cornips is als onderzoeker variatielinguïstiek verbonden aan het Meertens Instituut (Amsterdam) en als bijzonder hoogleraar bezet ze aan de Universiteit Maastricht (UM) de leerstoel "Taalcultuur in Limburg".
Leonie Cornips wil een campagne voor de emancipatie van dialect als spreektaal. Niet zo zeer een campagne voor dialect op zich, maar een campagne die het opvoeden in lokale tweetaligheid bevordert: in dialect en standaardtaal. "Niet alle onderzoek, maar wel heel veel onderzoek wijst uit dat tweetaligheid beter is dan eentaligheid. Wanneer je de kans hebt om je kind tweetalig op te voeden, moet je het eigenlijk doen," zegt Leonie Cornips bij TV Limburg.
Wereldprimeur
"Limburg heeft te maken met vele vooroordelen over meertaligheid, vooral over het gebruik van dialect. Dialectsprekende kinderen worden snel met taalachterstand geassocieerd. Hopelijk kunnen we aantonen dat deze associaties ongefundeerd zijn. Een resultaat zou zelfs kunnen zijn dat zeer jonge tweetalige Nederlands-dialectsprekende kinderen een taalvoorsprong hebben. Maar het duurt minstens anderhalf jaar voordat ik hier meer over kan berichten." Dat schreef Leonie Cornips begin 2014 in een column in De Limburger/Limburgs Dagblad.
De aanleiding voor haar column was de start van een primeuronderzoek, waarbij bestudeerd zou worden hoe tweetalig dialect-Nederlands sprekende kinderen in Limburg op allerlei taalvaardigheids- en cognitietests scoren (in vergelijking met een eentalige controlegroep).
Naar het opgroeien in twee of meer talen (en naar de voor- of nadelen daarvan) wordt wereldwijd steeds meer onderzoek verricht. Het Limburgse onderzoek is echter het eerste onderzoek dat talige en cognitieve effecten van het opgroeien in "lokale" tweetaligheid (standaardtaal + dialect) bestudeert. De eerste onderzoeksresultaten? Tweetalige dialect-Nederlands sprekende kinderen in Limburg die veel Limburgse dialectwoorden gebruiken, ondervinden daar geen hinder van.
Buitenschoolse opvang
De bevinding dat de Nederlandse woordenschat van tweetalige dialect-Nederlands sprekende kinderen die veel dialectwoorden gebruiken niet benadeeld wordt, is een belangrijk onderzoeksresultaat.
De bevinding is belangrijk voor basisscholen maar ook voor de buitenschoolse opvang. Nu ontmoedigen zij kinderen om dialect te spreken. Het weren van dialect heeft volgens Leonie Cornips als effect dat kinderen ook thuis weigeren nog dialect te spreken. Dat is een ontwikkeling die op termijn een gevaar kan vormen voor de vitaliteit van het dialect.
"Het zou zonde zijn het dialect, het meest unieke aspect van de Limburgse cultuur, op te offeren aan onwetendheid," aldus nog Leonie Cornips in De Limburger/Limburgs Dagblad.
Cognitieve voordelen
Het Limburgse onderzoek naar de taalvaardigheid en cognitie van tweetalig dialect-Nederlands sprekende kinderen werd geleid door Leonie Cornips en op het terrein uitgevoerd door Kirsten van den Heuij (Meertens / UM / Hogeschool Rotterdam). Zij onderzochten dus hoe de kinderen scoren op allerlei taalvaardigheids- en cognitietests.
In de nieuwsbrief van het Meertens Instituut van februari 2015 zegt Kirsten van den Heuij: "Uit onderzoek blijkt dat kinderen die tweetalig opgroeien, cognitieve voordelen kunnen hebben. Doordat zij continu een van hun twee talen moeten onderdrukken, kunnen zij heel goed relevante en irrelevante informatie scheiden. Op allerlei cognitieve taakjes scoren zij daarom over het algemeen beter dan eentalige kinderen."
Het onderzoek van Leonie Cornips en Kirsten van den Heuij sluit aan bij een grootschaliger onderzoeksproject naar cognitie en meertaligheid. Dat is het project Cognitive Development in Emerging Bilingualism (CoDEmBi) van Elma Blom van de Universiteit Utrecht. In dat project wordt bij kinderen van 5 tot 8 jaar de relatie tussen hun een- of tweetaligheid en hun cognitieve vaardigheden onderzocht.
Voordracht
Leonie Cornips en Kirsten van den Heuij houden op maandag 18 mei 2015 in Hasselt samen een voordracht over "tweetalig opgroeien in dialect en standaardtaal". Ze zullen spreken over hun eigen onderzoeksresultaten en over ander onderzoek dat aantoont dat meertalig opgroeien de taalgevoeligheid vergroot en voor extra neurale stimulansen zorgt.
De voordracht is een organisatie van de Universiteit voor het Maatschappelijk Belang i.s.m. de Vereniging voor Limburgse Dialect- en Naamkunde (VLDN), Veldeke Bel(j) Limburg, de Raod veur 't Limburgs en Provincie Limburg.
Zoals gezegd bezet Leonie Cornips aan de Universiteit Maastricht de leerstoel Taalcultuur in Limburg. Deze leerstoel werd de voorbije vier jaar gefinancierd door de Nederlandse provincie Limburg en de komende vijf jaar financiert de UM de leerstoel zelf.
Campagne
Hoe moet een campagne voor de opvoedwaarde van dialect er dan uitzien? Een campagne alleen voor het Limburgs? In één keer voor alle dialecten? Voor "lokale" tweetaligheid? En wie moet die campagne dan voeren? De dialectologen? De dialectverenigingen? De universiteiten? De provincies? Of de taalsector?
Laat van u horen. Reageer op dit artikel of stuur uw mening naar
Meer info over de voordracht in Hasselt bij Felix Bergers (tel. 011 26 90 84 of 089 35 64 20 of
Meer info: http://www.socialekalender.be/#act-1001
Meer info: www.limburger.nl
Meer info: http://www.tvl.nl/nl/programmas/limburg-vandaag/rubrieken/gasten/campagne-voor-limburgs-dialect-nodig-2015-04-15
Meer info: http://www.meertens.knaw.nl/nieuwsbrief/archive.php?id=122
Meer info: http://www.meertens.knaw.nl/cms/nl/nieuws-agenda/nieuwsbrief/uitgelicht/144729-tweetalige-kinderen-in-limburg-niet-belast-door-dialect